Στο νεοκλασικό διατηρητέο κτίριο με τη μεγάλη ιστορία στην καρδιά της παλιάς πόλης της Κέρκυρας, φιλοξενείται το Μουσείο Χαρτονομισμάτων Ιονικής Τράπεζας. Το Μουσείο Χαρτονομισμάτων Ιονικής Τράπεζας της Κέρκυρας είναι το μοναδικό στην Ελλάδα με πλήρη συλλογή χαρτονομισμάτων ανοικτό για το κοινό και ένα από τα ελάχιστα σε παγκόσμια κλίμακα στο είδος του. Ο κόσμος των νομισμάτων της Ελλάδας ξετυλίγεται μπροστά μας, από το 1822 , με τα επαναστατικά Ομόλογα σε γρόσια της Προσωρινής Διοικήσεως της Ελλάδος που εκδόθηκαν το 1822, και τον φοίνικα, που εξέδωσε ο Ιωάννης Καποδίστριας το 1831, έως τα νεότερα χρόνια. Η επιμελήτρια του μουσείου  Δρ Δήμητρα Τσαγκάρη μας φιλοξένησε στο μουσείο και μίλησε για τις συλλογές νομισμάτων που βλέπουμε, την ιστορικότητα του κτιρίου, τον Φοίνικα του Ιωάννη Καποδίστρια, τη σημασία των νομισμάτων στην ιστορία μιας χώρας και άλλα θέματα. Διαβάστε τι είπε στο Corfuland.gr και την Ελίνα Φαϊτά.

 

 

 

Ε.Φ.: Ποια η ιστορία του κτιρίου που φιλοξενεί το Μουσείο Χαρτονομισμάτων Ιονικής Τράπεζας;

 

Δ.Τ.: Το κτήριο ήταν το πρώτο Κεντρικό Κατάστημα της Ιονικής Τραπέζης, που άνοιξε την 2 Μαρτίου 1840 στο κέντρο της πόλεως, επί της πλατείας Στερνών ή Del Banco, μετέπειτα, πλατεία Θεοτόκη και σήμερα, πλατεία Ηρώων Κυπριακού Αγώνα, γνωστή και ως πλατεία Αγίου Σπυρίδωνα. Το 1844 υπεγράφη το συμβόλαιο αγοράς του συγκεκριμένου οικοπέδου από το Δημόσιο και ανετέθη η ανέγερση διωρόφου κτηρίου στον κορυφαίο, της εποχής εκείνης, Κερκυραίο αρχιτέκτονα, Ιωάννη Χρόνη. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν περί το 1845-1846. Πρόκειται για διώροφο κτήριο με ιωνικούς ημικίονες στην πρόσοψη και ναόσχημο αέτωμα. Στο ισόγειο λειτούργησε το πρώτο Κατάστημα της Ιονικής Τραπέζης, ενώ στον πρώτο όροφο, όπου σήμερα στεγάζεται η μόνιμη έκθεση της Συλλογής Χαρτονομισμάτων, ήταν η κατοικία του εκάστοτε Διευθυντού του Καταστήματος. Το 1981 πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του Μουσείου Χαρτονομισμάτων από την Ιονική Τράπεζα. Το 1999 η Ιονική Τράπεζα εξαγοράσθηκε από την Alpha Τράπεζα Πίστεως, η οποία την απορρόφησε το επόμενο έτος (2000). H νέα διευρυμένη Τράπεζα λειτουργεί πλέον, με τον διακριτικό τίτλο Alpha Bank. Το 2004 η Alpha Bank αποφάσισε την ανακαίνιση του Κτηρίου, κατόπιν της οποίας, το Κτήριο απέκτησε τη μορφή που έχει σήμερα. Τον Μάιο του 2016 πραγματοποιήθηκαν εργασίες ανακαίνισης της μόνιμης έκθεσης. Έκτοτε παρουσιάζεται η μόνιμη έκθεση «Ελληνικό Χαρτονόμισμα. Ιστορικές Μαρτυρίες».

 

Ε.Φ.: Τι περιλαμβάνει η Συλλογή του Μουσείου;

 

Δ.Τ.: Η Συλλογή του Μουσείου περιλαμβάνει τα χαρτονομίσματα που κυκλοφόρησαν καθ’ όλη την ιστορία του νεωτέρου Ελληνικού Κράτους: τραπεζογραμμάτια, κερματικά γραμμάτια και σχετικό υλικό, και καλύπτει 180 έτη ιστορίας. Στον μόνιμο εκθεσιακό χώρο που λειτουργεί στο Κτήριο, παρουσιάζονται, σε μορφή χρονολογίου, οι σημαντικότερες στιγμές της ελληνικής ιστορίας, οι οποίες συνδέονται άμεσα με τη νομισματική κυκλοφορία.

 

Ε.Φ.: Από ποια ιστορική στιγμή ξεκινάει η ξενάγηση και μέχρι που φτάνει;

 

Δ.Τ.: Η επίσκεψη αρχίζει με τα επαναστατικά Ομόλογα σε γρόσια της Προσωρινής Διοικήσεως της Ελλάδος που εκδόθηκαν το 1822, και τον φοίνικα, που εξέδωσε ο Ιωάννης Καποδίστριας, το 1831. Φθάνει έως τα τελευταία τραπεζογραμμάτια σε δραχμές, τα οποία αποσύρθηκαν το 2002 με την έλευση του Ευρώ.

 

Στο τέλος της μόνιμης εκθέσεως παρουσιάζονται τα τελευταία εθνικά τραπεζογραμμάτια όλων των κρατών-μελών της Ευρωζώνης.

 

 

Ε.Φ.: Κάνοντας μία αναζήτηση στο Google για τα Μουσεία Χαρτονομισμάτων της Ελλάδας, μας έδωσε της Κέρκυρας. Είναι το μοναδικό στο είδος τους από όσο γνωρίζετε;

 

Δ.Τ.: Όχι δεν είναι το μοναδικό.

 

Στην Αθήνα υπάρχει

 

- το Μουσείο της Τραπέζης της Ελλάδος και η

 

- έκθεση «Η ιστορία του ελληνικού χαρτονομίσματος» στο Ιστορικό

 

Αρχείο της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος.

 

Βέβαια πρέπει να πούμε ότι είναι το μοναδικό, με πλήρη συλλογή χαρτονομισμάτων, ανοικτό στο Κοινό από Τετάρτη έως και Κυριακή. Κατά τους θερινούς μήνες, το Μουσείο είναι ανοικτό και απογευματινές ώρες.

 

Ε.Φ.: Ποια η χρήση του 2ου ορόφου του κτιρίου;

 

Δ.Τ.: Ο 2ος όροφος χρησιμοποιείται για οργάνωση κυρίως περιοδικών εκθέσεων, αλλά και μικρών ημερίδων ή συνεδρίων.

Για παράδειγμα πρόσφατα, την 11 Μαρτίου, πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο με μεγάλη επιτυχία η Ημερίδα «Τα Μουσεία της Κέρκυρας συνομιλούν: προκλήσεις και προοπτικές», μία συνδιοργάνωση του Μουσείου Χαρτονομισμάτων Ιονικής Τραπέζης και την Ομάδας Μουσειολογίας του Ιονίου Πανεπιστημίου.

 

 

 

Ε.Φ.: Θα μας μιλήσετε για τον Φοίνικα;

 

Δ.Κ.: Όταν ιδρύθηκε το νέο Ελληνικό Κράτος και ορίσθηκε Κυβερνήτης ο Ιωάννης Καποδίστριας, ένα πρωταρχικό μέλημά του ήταν η οργάνωση των δημοσίων οικονομικών και η κοπή εθνικού νομίσματος. Το 1829 η Δ ́ Εθνική Συνέλευση αποφάσισε ότι η πρώτη νομισματική μονάδα του νέου Ελληνικού Κράτους θα είναι ο αργυρός Φοίνικας. Ο Φοίνικας κόπηκε στο Εθνικό Νομισματοκοπείο της Ελλάδος, το οποίο λειτούργησε, για πρώτη φορά, στην αυλή και το ισόγειο της οικίας του Ιωάννου Καποδίστρια στην Αίγινα.

Η επιλογή του Φοίνικα είναι συμβολική. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο φοίνικας είναι ένα πουλί, το οποίο πίστευαν ότι ζούσε για 500 χρόνια και, όταν αισθανόταν ότι έρχεται το τέλος του, άναβε φωτιά από αρωματικά φύλλα και καιγόταν μέσα σε αυτήν, για να ξαναγεννηθεί, στη συνέχεια, από τις στάχτες του.

 

 

Αξίζει να αναφέρουμε ότι τα χαρτονομίσματα του φοίνικα δεν είχαν αποδοχή από τον κόσμο, καθώς ο κόσμος είχε μάθει να συναλλάσσεται με μεταλλικά νομίσματα.

 

Ε.Φ.: Ποια η γνώμη σας για την κοινή νομισματική μονάδα του ευρώ από άποψη πολιτισμικής ταυτότητας για μία χώρα;

 

Δ.Τ.: Η κοινή νομισματική μονάδα του ευρώ αποτελεί από μόνη της ένα κομμάτι της ιστορίας εκάστου κράτους-μέλους της Ευρωζώνης. Ασφαλώς στα εθνικά νομίσματα η εικονογραφία πηγάζει από την ιστορία και τον πολιτισμό της εκδότριας αρχής.

 

Ας μην ξεχνάμε όμως ότι και στα κέρματα του ευρώ υπάρχει η εθνική όψη - η οπίσθια όψη των κερμάτων αυτών. Σε κάθε κράτος-μέλος της Ευρωζώνης χαράσσει μία εικόνα της εθνικής του ταυτότητας.

 

Ε.Φ.: Τα αρχαία νομίσματα της Κέρκυρας πότε εκδόθηκαν, από τι υλικό και τι μορφές απεικόνιζαν;

 

Δ.Τ.: Η Κέρκυρα έκοψε για πρώτη φορά αργυρά νομίσματα κατά τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ., τα οποία απεικονίζουν μία αγελάδα που θηλάζει το μικρό της, τύπος που πηγάζει από το φυσικό περιβάλλον και την αγροτική ζωή του νησιού. Πρόκειται για μία καθαρά βουκολική σκηνή, η οποία όμως εσωκλείει και την έννοια της μητρότητας. Στην πίσω όψη

χαράχθηκαν φυτικά σχέδια εντός τετραγώνου πλαισίου, και τα αρχικά ΚΟΡ (δηλαδή ΚΟΡΚΥΡΑΙΩΝ). Είναι αξιοσημείωτο ότι τον ίδιο τύπο νομισμάτων έκοψαν και οι δύο αποικίες της Κερκύρας, η Απολλωνία και το Δυρράχιον, στις ιλλυρικές ακτές. Το μόνο που αλλάζει είναι η επιγραφή (αντί ΚΟΡΙ, βρίσκουμε ΑΠΟΛ και ΔΥΡ αντιστοίχως). Αυτό αποτελεί ένα παράδειγμα κοινής νομισματικής μονάδας στην αρχαιότητα (για να επανέλθουμε στο ευρώ)...

 

Ε.Φ.: Ποιες είναι οι εντυπώσεις των επισκεπτών του Μουσείου;

 

Δ.Τ.: Τα σχόλια και τα μηνύματα που λαμβάνουμε μετά την επανέκθεση του 2016 είναι πολύ θετικά. Η νέα μόνιμη έκθεση παρουσιάζει το ελληνικό χαρτονόμισμα σε μορφή Χρονολογίου. Ο επισκέπτης ακολουθεί τις χρονολογίες και διαβάζει τα σημαντικά γεγονότα της ιστορίας που συνέβαλλαν στην έκδοση νέου χαρτονομίσματος, το οποίο και βλέπει. Υπάρχουν πολύ καλά σχόλια για τον κατάλογο της μόνιμης έκθεσης που δίδεται δωρεάν σε 5 γλώσσες (ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά και ρωσικά).

 

Πολύ θετικές είναι και οι εντυπώσεις του νέου εκπαιδευτικού προγράμματος με τον τίτλο «Χάρτινο Νόμισμα», που διεξάγεται για μαθητές.

 

 

Ε.Φ.: Λαμβάνει χώρα κάποια δράση αυτήν την περίοδο στο χώρο του Μουσείου;

 

Δ.Τ.: Την περίοδο αυτή δεν υπάρχει κάποια επιπλέον δράση στο Μουσείο. Θα μπορούσαμε βεβαίως να αναφέρουμε τις επισκέψεις και τις οργανωμένες ξεναγήσεις σε μαθητές σχολείων που επισκέπτονται το νησί, στο πλαίσιο των σχολικών εκδρομών. Ετοιμάζουμε μία εκπαιδευτική δράση για το τετραήμερο 18-21 Μαΐου 2017, με τον τίτλο «Νόμισμα 2.500 ετών», η οποία θα παρουσιάσει την ιστορία της περίφημης αθηναϊκής γλαύκας, που εκδόθηκε πρώτη φορά το 510 π.Χ. και κυκλοφορεί ακόμη και σήμερα σε όλη την Ευρώπη, στο κέρμα του 1 ευρώ.

 

Ε.Φ.: Θα θέλατε να στείλετε ένα μήνυμα στους επισκέπτες μας που θα διαβάσουν τη συνέντευξή σας;

 

Δ.Τ.: Κλείνοντας , θα θέλαμε να τονίσουμε την ιστορική αξία των νομισμάτων. Το νόμισμα (μεταλλικό ή χάρτινο) αποτελεί ένα βιβλίο ιστορίας, γραμμένο όμως με τρόπο αφαιρετικό. Η εικονογραφία του νομίσματος ποτέ δεν είναι τυχαία, καθώς πηγάζει από την ιστορία της εκδότριας αρχής. Βλέποντας λοιπόν ένα νόμισμα, μπορούμε να μάθουμε πολλές πληροφορίες για την εποχή και τους λόγους που εκδόθηκε. Τα νομίσματα αποτελούν σημαντικούς μάρτυρες της ιστορίας μας.

 

Δρ Δήμητρα Τσαγκάρη

 

Επιμελήτρια Νομισματικής Συλλογής Alpha Bank

 

Υπεύθυνη Μουσείου Χαρτονομισμάτων Ιονικής Τραπέζης

 

Επιμέλεια άρθρου: Φαϊτά Ελίνα