Πόσο..παλιά είναι τα κάλαντα;

Πόσο … παλιά είναι τα Κάλαντα;

Τα αγερμικά τραγούδια, τα οποία κάποιες ημέρες της χρονιάς τραγουδούν παρέες παιδιών γυρνώντας από πόρτα σε πόρτα συγκεντρώνοντας μικρά φιλοδωρήματα σε είδη και κέρματα, έχουν στενή σχέση με συνήθειες της αρχαίας λατρείας. Και δεν έχουν μόνο το θέμα όμοιο  με τα αντίστοιχα παλαιότερα άσματα, αλλά όμοια και τη σύνθεση και τον χαρακτήρα και την ουσία των συναισθημάτων και εννοιών που εκφράζουν.

Και παλιότερα και σήμερα τα εγκώμια (συνήθως προς τον αφέντη, την κυρά κ.τ.λ.) ακολουθούνται με φιλικές ευχές για την ευημερία του σπιτιού του. Στα αρχαία άσματα η διατύπωση των ευχών και των επαίνων έχει μεγαλύτερη χάρη, φυσικότητα και απλότητα, αλλά ο σημερινός τρόπος μπορεί να κριθεί σαν ζωηρότερος, πλέον πρωτότυπος και τρυφερότερος.

Οπωσδήποτε, τα τραγούδια των Καλανδών του Γενάρη ήταν ήδη σε χρήση κατά την Πρωτοβυζαντινή περίοδο και συνδέθηκαν πολύ ενωρίς με τον άγιο Βασίλειο.

Παραθέτουμε μία από τις παραλλαγές Πρωτοχρονιάτικων  Κερκυραϊκών Καλάντων όπως τις διέσωσε ο Νίκος Πακτίτης:

Αρχιμηνιά κι΄ αρχιχρονιά κι΄ αρχή του Γεναρίου

και εορτή του μάκαρος Μεγάλου Βασιλείου.

Βασίλειε θαυματουργέ ήρθα να σε παινέσω

που στων αγγέλων το χορό βρίσκεσαι εν τω μέσω.

Της Καισαρείας γέννημα καρπός Καππαδοκίας

και ποιητής και λυτρωτής της Θείας λειτουργίας.

Βασίλη πόθεν έρχεσαι και πόθεν κατεβαίνεις;

Από τη μάνα μου έρχομαι και στο σκολειό πηγαίνω.

Κάτσε νας φας, κάτσε να πιείς, κάτσε ν ατραγουδήσεις     

Κάτσε να πιείς καλό κρασί και να καλοκαρδίσεις.

Εγώ τραγούδια να σας πω ξέρω την αλφαβήτα

κι’ εγώ με την παρέα μας αφήνω καληνύχτα.

 Επισημαίνεται ότι η σύνδεση του αγίου με τα γράμματα είναι πιθανότατα επίδραση της σχολική παράδοσης του τραγουδιού στους Υστεροβυζαντινούς χρόνους εξαιτίας της σύνδεσης των τριών Μεγάλων Πατέρων της  Εκκλησίας με τα γράμματα σε κοινό εορτασμό.

Γιώργος Ζούμπος
http://oldkerkyraphoto.blogspot.com/
http://2gymkerkyrasstpraktikou19751976.blogspot.com/