Καρναβαλικά έθιμα με διονυσιακές ρίζες στην Κερκυραϊκή ύπαιθρο

Τα έθιμα και ο τρόπος της διασκέδασης των κατοίκων της κερκυραϊκής υπαίθρου διέφερε αρκετά κατά τη διάρκεια του Καρναβαλιού απ’ αυτόν της πόλης. Στην ύπαιθρο δεν υπήρχε η  βενετσιάνικη επιρροή.  Η διαφορετική κοινωνική ζωή στην ύπαιθρο διέσωσε πολλά στοιχεία αρχαιοελληνικής  παγανιστικής λατρείας. 

Φανερές οι Διονυσιακές ρίζες είναι στην άφιξη του βασιλιά Καρνάβαλου, στον ολονύχτιο χορό με τα μουζέτα (προσωπεία) γύρω από τη φωτιά, στους αυτοσχέδιους κωμικούς συνδυασμούς με σκωπτικό χαρακτήρα και στην ανακοίνωση και το κάψιμο του βασιλιά Καρνάβαλου που συμβολίζει το εξιλαστήριο θύμα που παίρνει τις αμαρτίες όλων. 

Σύμφωνα με τον ιστορικό Οδυσσέα Κάρολο Κλήμη, μέχρι και πριν από λίγα χρόνια στις ορεινές περιοχές της Κέρκυρας την Κυριακή της Τυρινής υπήρχε το έθιμο «του φαλλού και του κατσικοπόδαρου», σύμβολα καθαρά διονυσιακά. 

Στα χωριά Επίσκεψη, Νυμφές και Κληματιά τελείται ακόμη και σήμερα ο "χορός των παπάδων". Σύμφωνα με το έθιμο το απόγευμα της Κυριακής της Τυροφάγου (ή Τυρινής) όταν τελειώσει ο εσπερινός στα προαύλια των ναών, ο πρεσβύτερος ιερέας βγαίνει στο προαύλιο του ναού και δίνει το έναυσμα του χορού.  Αυτός τίθεται επικεφαλής και τον ακολουθούν άλλοι ιερείς, ψάλτες, τοπικοί άρχοντες, γέροντες και όσοι επιθυμούν. Ο « χορός των παπάδων» δεν συνοδεύεται από κανένα μουσικό όργανο παρά μόνο  από τη μελωδία ενός τραγουδιού που θυμίζει εκκλησιαστικό ύμνο. Ο πρεσβύτερος ιερέας τραγουδά πρώτος τον κάθε στίχο και οι άλλοι τον επαναλαμβάνουν. Το τραγούδι ξεκινά έτσι: « Δόξα να, δόξα να, δόξα να ‘χει πάσα ημέρα. Δόξα να ‘χει πάσα ημέρα και ο Υιός με τον Πατέρα. Δόξα να, δόξα να, δόξα να ‘χουν και τα τρία. Δόξα να ‘χουν και τα τρία και η Δέσποινα Μαρία…». Όταν ολοκληρώνεται ο χορός ο ιερέας εύχεται στους πιστούς « καλή νηστεία και καλή σαρακοστή». 

Ένα έθιμο που αναβιώνει την ίδια μέρα στη Νότια Κέρκυρα είναι ο «ιερός ή κορφιάτικος» γάμος. Το έθιμο ορίζει οι άντρες να συγκεντρώνονται σε ένα σπίτι και να στολίζουν το γαμπρό και οι γυναίκες τη νύφη, η οποία, όμως, είναι άντρας και πολλές φορές με μουστάκι. Το έθιμο ξεκινά από το πρωί και κρατά σχεδόν ολόκληρη την ημέρα. Κατά την τελετή του «μυστηρίου» ο δαίμονας με τη μορφή «σάτυρου» προσπαθεί να χαλάσει το γάμο ενώ οι παριστάμενοι πειράζονται μεταξύ τους με βωμολοχίες. Το γλέντι διαρκεί μέχρι και τα ξημερώματα. 

 Πηγές: ert.gr,  corfu.gr 

Συντάκτης: Νίκος Στούπης