Σπύρος Καρύδης: Ο αστικός χώρος και τα Ιερά.

Ο αστικός χώρος και τα Ιερά.

Η περίπτωση της Κέρκυρας τον 16ο αιώνα

Με τον παραπάνω τίτλο κυκλοφόρησε η νέα μελέτη του Σπύρου Καρύδη η οποία βασίζεται σε υλικό που συγκεντρώθηκε κυρίως από τα συμβολαιογραφικά κατάστιχα του 16ου αιώνα τα οποία βρίσκονται στο τοπικό Ιστορικό Αρχείο. Το υλικό αυτό περιλαμβάνει πλήθος στοιχείων για τους ναούς της πόλης και των προαστείων, την κατάστασή τους, τη μορφή, τη θέση, τους κτήτορες και τους ιερουργούς. Αποτυπώνονται επίσης οι συνέπειες που είχαν τα έργα για την οχύρωση της πόλης στην εκκλησιαστική γεωγραφία του τόπου και σκιαγραφούνται οι επιλογές, οι προτεραιότητες και τα ενδιαφέροντα των ανθρώπων της εποχής, στοιχεία των οποίων η σημασία δεν περιορίζεται μόνο στον κερκυραϊκό χώρο αλλά και στις υπόλοιπες βενετοκρατούμενες περιοχές, οι οποίες οχυρώθηκαν και ασφαλίστηκαν πίσω από τα τείχη.

H εργασία χωρίζεται σε τρία μέρη, εκ των οποίων το δεύτερο και το τρίτο μέρος, παρά την αυτοτέλειά τους, έχουν ταυτόχρονα ρόλο συμπλη­ρωματικό και τεκμηριωτικό των περιεχομένων του πρώτου. Η διαίρεση των μερών και το περιεχόμενό τους επιτρέπει έτσι την καλύτερη δυνατή διερεύνηση του θέματος, αφού με τον τρόπο αυτό μελετάται ισόρροπα τόσο το όλο, που στην περίπτωση αυτή είναι ο γεωγραφικός χώρος της πόλης και των προαστείων και οι επιμέρους ενότητές του, οι οποίες σε αυτήν την περίπτωση είναι οι ναοί οι οποίοι έχουν τη δική τους μικρή ενδια­φέρουσα ιστορία. Η επιλογή αυτή επιτρέπει: α) την αποφυγή του πλα­τιασμού στην οποία συχνά οδηγεί η περιπτωσιολογία των πηγών, β) τη δυνατότητα της βαθύτερης διερεύνησης θεμάτων τα οποία αφορούν τον κάθε ναό ξεχωριστά, και γ) την καλύτερη δυνατή εκμετάλλευση του αρχειακού υλικού και την ανάδειξή του με τη δημοσίευση των σημα­ντικότερων εγγράφων.

Αναλυτικότερα, στο πρώτο μέρος το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στη γνωριμία της πόλης και των αλλαγών που υπέστη στη μακρά περίοδο των έργων για την οχυρωματική της ανίσχυση, στην αποτύπωση του ναοδομικού της ιστού, και στη διερεύνηση των συνεπειών που είχαν σ΄ αυτόν τα έργα οχύρωσης. Πιο συγκεκριμένα, προηγείται η παρουσία­ση της πόλης του 16ου αι. και της τοπογραφίας της, με τη γεωγραφική επισήμανση των ποικίλων τοπωνυμικών αναφορών των πηγών, την περιγραφή των οχυρωματικών έργων, που έγιναν στο κάστρο και στο εξώ­πολο, και των κατεδαφίσεων που πραγματοποιήθηκαν για την εκτέλεση των έργων. Ακολουθεί η παρουσίαση των ναών και των μονών του τό­που, εξετάζονται οι αρχειακές μαρτυρίες και ποικίλα προβλήματα ταύ­τισης που ανέκυψαν κατά την επεξεργασία του υλικού, διαγράφεται το πλέγμα των ναών και η ενοριακή συγκρότηση της πόλης. Ακολουθεί η εξέταση των συνεπειών που είχαν οι κατεδαφίσεις στους ναούς της πό­λης και των κοντινών προαστείων. Καταγράφονται σε κάθε γεωγραφική περιφέρεια με χρονολογική σειρά οι ναοί που κατεδαφίστηκαν, και ακο­λούθως εξετάζονται οι συνέπειες που είχαν οι κατεδαφίσεις στην ενο­ριακή συγκρότηση της πόλης και ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπί­στηκε η κατάσταση από τους ενορίτες και τους κτήτορες των ναών. Το δεύτερο μέρος της εργασίας περιλαμβάνει σειρά ιστορικών σχεδιασμάτων για τους ναούς της πόλης και των προαστείων του 16ου αι. Τέλος, το τρίτο μέρος περιλαμβάνει τα σημαντικότερα έγγραφα στα οποία στηρίχθηκε η εργασία.