Η ίδρυση και η πρώτη εμφάνιση της «Μαντζάρου»

Πριν 117 χρόνια

Η ίδρυση και η πρώτη εμφάνιση της «Μαντζάρου»

Η προφορική μουσική παράδοση του τόπου μας διαμορφώθηκε στο πέρασμα των χρόνων με αρκετές ανακρίβειες, οι οποίες σταδιακά ανασκευάζονται και αποκαθίσταται η ιστορική αλήθεια. Έτσι, επιβεβαιώθηκε η συμμετοχή της «Μαντζάρου» στους Ολυμπιακούς του 1896, γεγονός το οποίο είχε περιέλθει σε λήθη και ουδείς από τους σημερινούς Κερκυραίους είχε ακούσει ποτέ.
Μια άλλη ανακρίβεια είναι τα σχετικά με την ίδρυση της «Μαντζάρου» η οποία αποδίδονταν απλά σε διάσπαση της «Παλιάς» και ικανοποίηση προσωπικών φιλοδοξιών . Η πραγματικότητα όμως είναι τελείως διαφορετική και σχετική με το κοινωνικοπολιτικό κλίμα της εποχής.

Η ύπαιθρος και η πόλη: δύο διαφορετικοί κόσμοι

Στα τέλη του 19ου αιώνα η κερκυραϊκή ύπαιθρος παραμένει στην κατάσταση του 18ου από κάθε άποψη. Το μεγαλύτερο μέρος της γης ανήκει στις αριστοκρατικές οικογένειες, ενώ οι χωρικοί παραμένουν αμαθείς και ζουν σε άθλιες συνθήκες. Ταυτόχρονα, μερίδα των γαιοκτημόνων είναι καταχρεωμένη και αναγκάζεται να εκποιεί χτήματά της, ενέργεια από την οποία επωφελούνται οι οικονομικά εύρωστοι αστοί.
Στον απομονωμένο από την πόλη αγροτικό χώρο διατηρούνται πολιτιστικά στοιχεία κοντινά στις ελληνικές ρίζες. Μέχρι τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο διατηρούνται τα ιδιωματικά ήθη, έθιμα, οι παραδόσεις, οι χοροί, τα τραγούδια, τα παραμύθια, οι ενδυμασίες και η γλώσσα, ενώ αφομοιώνονται οι μετανάστες κάθε προέλευσης (Αλβανοί, Πελοποννήσιοι).
Στην πόλη, η οικονομική άνοδος των αστών ακολουθείται από αξιόλογη πνευματική ζωή και κίνηση. Ειδικά η μουσική και το θέατρο γνώρισαν άνθιση κατά το 19ο αιώνα. Από την κίνηση αυτή ήταν αποκλεισμένος ο κατώτερος λαός και φυσικά οι χωρικοί.
Παράλληλα, νέα κτίρια και μετατροπές παλαιών στην πόλη, δείχνουν την οικονομική άνοδο των αστών ενώ οι καλλιεργητές και οι χειροτέχνες που ζούσαν λίγο έξω, διατηρούσαν και αυτοί τρόπους ζωής που απείχαν πολύ από αυτούς των κατοίκων της πόλης. Μόνα κοινά πολιτιστικά στοιχεία ανάμεσα στις υπάρχουσες τότε κοινωνικές τάξεις είναι η γλώσσα και η Ορθοδοξία.

Οι εργάτες

Ενώ πλησιάζει το τέλος του 19ου αιώνα, η Κέρκυρα γνωρίζει αλματώδη βιομηχανική ανάπτυξη. Στα εργοστάσια και το λιμάνι απασχολούνται εκατοντάδες εργάτες που δουλεύουν 15-16 ώρες την ημέρα, κάτω από ιδιαίτερα σκληρές συνθήκες εκμετάλλευσης και με εξευτελιστικά μεροκάματα. Κατά την περίοδο αυτή ιδρύονται στην Κέρκυρα: η «Εργατική Αδελφότης» (1887), ο «Σοσιαλιστικός Σύνδεσμος» (1894) και το 1897 το «Εργατικό Κέντρο», από τα αρχαιότερα της χώρας. Στα 1910 ιδρύεται και ο «Εργατικός Σύνδεσμος Κέρκυρας» και στα 1911 ο «Σοσιαλιστικός Όμιλος με επικεφαλής τον Ντίνο Θεοτόκη» με επίκεντρο τον οποίο δημιουργείται μια ομάδα διανοούμενων που είχε έλθει σε επαφή με τα σοσιαλιστικά ρεύματα στην Ευρώπη.

Ο «Ψυχαγωγικός Συνεταιρισμός»

Είναι τεκμηριωμένο πλέον από τις εφημερίδες της εποχής ότι ο βασικός πυρήνας των ιδρυτών της «Μαντζάρου» προέρχεται από μια σοσιαλιστική ομάδα η οποία δραστηριοποιούνταν στην Κέρκυρα στις αρχές του 1890.
Η δημιουργία του προδρόμου σχήματος, του «Ψυχαγωγικού Συνεταιρισμού», δρομολογείται πριν τον Ιούνη εκείνης της χρονιάς και ο πρώτος κανονισμός με 28 άρθρα ψηφίζεται σε συνεδρίαση στις 21 του μήνα, συνεδρίαση η οποία θεωρείται η ιδρυτική του νέου σωματείου.
Χρέη προσωρινού γραμματέα στην ιδρυτική συνεδρίαση εκτελεί ο Α. Θεριογιάννης, ενώ την επιτροπή που συνέταξε τον κανονισμό αποτελούσαν οι:
Γ. Α. Γκίκας
Κ. Σαραντόπουλος
Παρόντες, εκτός των ανωτέρω, οι οποίοι προφανώς αποτελούν την ιδρυτική ομάδα, αναγράφονται οι:
Δαπρέσας Ανδρέας
Παπαδόπουλος Σπυρίδων
Κόερος Λεωνίδας
Μέμος Αναστάσιος
Γερομεριάτης Κωνσταντίνος
Ζερβός Σπυρίδων
Κουτσουβέλης Σπυρίδων
Παραμυθιώτης Διονύσιος
Κόερος Αντώνιος
Στίνης Ξενοφών
Δαλιάνης Γεώργιος
Δεμπόνος Ιωσήφ
Τότε εκλέγεται η πρώτη προσωρινή διοίκηση την οποία αποτελούν οι:
Σ. Στίνης (γραμματέας)
Σ. Κουτσουβέλης (βοηθός γραμματέας)
Γ. Καμηλιέρης (ταμίας)
Γ. Γκίκας (μέλος)
Κ. Σαραντόπουλος (μέλος)
Α. Δαπρέσας (μέλος)
Κ. Γερομεριάτης (μουσικός έφορος)
Σπ. Ζερβός (μουσικός έφορος)
Λίγες μέρες αργότερα εγκρίνεται η σφραγίδα του Συλλόγου η οποία είχε κυκλικά τις λέξεις «Ψυχαγωγικός Συνεταιρισμός εν Κερκύρα», στη μέση «Ισότης, Αδελφότης» και αποφασίζεται να αγοραστούν τα όργανα. Σύντομα αρχίζουν προσπάθειες για να βρεθεί κατάλληλο οίκημα για το Σύλλογο, ο οποίος ως τότε στεγάζονταν στην οδό Λέοντος.
Στις 13 Σεπτέμβρη ο Αναστάσιος Ρινόπουλος, πρώην υπαρχιμουσικός της «Παλιάς» εκλέγεται ιδρυτής και στην ίδια συνεδρίαση γίνεται για πρώτη φορά αναφορά στο «Σωματείον της Μουσικής» το οποίον «… πρώτον θα παίξη εις την λιτανείαν του Αγίου Σπυρίδωνος…». Στις 10 Οκτώβρη εκλέγεται πρόεδρος ομόφωνα ο Λεωνίδας Βλάχος και στα τέλη του μήνα καταργείται ο αρχικός κανονισμός του σωματείου, ενώ εκλέγεται Διοικητικό Συμβούλιο αποτελούμενο από τους:
Λεωνίδα Βλάχο (πρόεδρο)
Στέφανο Κοσκινά (αντιπρόεδρο)
Αριστείδη Μαρίτζα (ελεγκτή)
Σπυρίδωνα Τοπάλη (ταμία)
Νικόλαο Πετσάλη (επιμελητή)
Γεώργιο Καμηλιέρη (αποθηκάριο)

Τα πρώτα άρθρα του καταστατικού της ΜΑΝΤΖΑΡΟΥ όπως δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα της κυβερνήσεως εκείνης της εποχής

Η πρώτη εμφάνιση

Το Μουσικό Σώμα είναι έτοιμο για την πρώτη του εμφάνιση το Πρωτοκύριακο του 1890 (4 Νοέμβρη). Γράφει η εφημερίδα Επόπτης λίγες μέρες πριν: Την ερχομένην Κυριακήν θα ακολουθήση την ιεράν λιτανείαν του πολιούχου Κερκύρας, καιρού επιτρέποντος και η μουσική του νεωστί ιδρυθέντος «Ψυχαγωγικού Συλλόγου».
Στο επόμενο φύλλο σημειώνει η ίδια εφημερίδα: Κατά την παρελθούσαν Κυριακήν το πρώτον επαιάνισε δημοσίως η Φιλαρμονική του Μουσικού Συλλόγου «Μάντζαρος». Την εσπέραν ο Σύλλογος εφωταγωγήθη απλέτως, ο δε Πρόεδρος αυτού κ. Λ. Βλάχος εξεφώνησε λόγον καταλληλότατον, όστις έτυχε γενικής επιδοκιμασίας ου μόνον εν τω Συλλόγω, ένθα εχειροκροτήθη ζωητότατα, αλλά και εν τη Κερκυραϊκή κοινωνία, ήτις απλήστως ανέγνωσεν αυτόν. Ευχόμενοι υπέρ της προόδου του Συλλόγου τούτου, συγχαίρομεν εγκαρδίως τον διαπρεπή μουσικοδιδάσκαλον κ. Ρινόπουλον τον και ιδρυτήν, όστις δια της αφιλοκερδείας και των φιλοπροόδων αυτού αισθημάτων, κατώρθωσε να ιδρυθή τοιούτον επωφελές ίδρυμα μέλλον να αποφέρη εις την κοινωνίαν μας αγλαούς καρπούς».

Η ΦΕ «Μάντζαρος» στο Λιστόν

Μουσικός Σύλλογος και Φιλαρμονική Εταιρεία «Μάντζαρος»

Εκείνες τις μέρες μετονομάζεται ο «Ψυχαγωγικός Συνεταιρισμός» και εξελίσσεται σταδιακά στη σημερινή Φιλαρμονική Εταιρεία «Μάντζαρος». Η απόφαση της μετονομασίας πρέπει να ελήφθη εκτός των διαδικασιών του σωματείου για λόγους άγνωστους μέχρι σήμερα και πιθανόν στις 25 Οκτώβρη.
Σε κάθε περίπτωση, το Σώμα των Ιδρυτών συνεδριάζει στις 8 Νοέμβρη «εν τω καταστήματι του Μουσικού Συλλόγου “Μάντζαρος”». Από τη συνεδρίαση των Ιδρυτών στις 18ης Νοέμβρη 1890 και μετά καθιερώνεται με πρόταση του Α. Ρινόπουλου οριστικά πλέον ο τίτλος «Φιλαρμονική Εταιρεία “Μάντζαρος”», ενώ σκοπός της νέας Φιλαρμονικής είναι (σύμφωνα με το πρώτο άρθρο του καταστατικού του 1890): «η διατήρηση μουσικού θιάσου προς ψυχαγωγίαν της εργατικής τάξεως».

Γιώργος Ζούμπος
http://oldkerkyraphoto.blogspot.com/
http://2gymkerkyrasstpraktikou19751976.blogspot.com/