Ψυχικό τραύμα: δοκιμασία ή «ισόβια καταδίκη»

Ψυχικό τραύμα: δοκιμασία ή «ισόβια καταδίκη» 

Οι περισσότεροι άνθρωποι εκτίθενται σε τουλάχιστον μια βίαιη ή απειλητική για τη ζωή κατάσταση στη διάρκεια της ζωής τους. Δεν καταφέρνουν όμως όλοι να διαχειριστούν τα δύσκολα γεγονότα που αντιμετωπίζουν με τον ίδιο τρόπο. Μερικοί άνθρωποι καταφέρνουν να ανακάμψουν γρηγορότερα από τα δυσάρεστα συναισθήματα που βιώνουν, ενώ κάποιοι άλλοι δυσκολεύονται να αποδεσμευθούν από αυτά.

Το ψυχικό τραύμα είναι μια συναισθηματική αντίδραση σε ένα φοβερό γεγονός κατά τη διάρκεια του οποίου το άτομο βρίσκεται αντιμέτωπο με εξαιρετικά στρεσογόνα γεγονότα τα οποία αδυνατεί να ελέγξει και να διαχειριστεί συναισθηματικά. Για να μιλήσουμε για ψυχικό τραύμα ή τραυματική εμπειρία, θα πρέπει να έχει συμβεί ξαφνικά, χωρίς να το περιμένει ή να το φαντάζεται το άτομο και κατά τη διάρκεια του γεγονότος θα πρέπει να έχει νιώσει ανύμπορο να αντιδράσει, γεγονός που εκείνη τη στιγμή του προκαλεί έντονο αίσθημα τρόμου και απειλής.

Για τον καθέναν από μας, η εμπειρία ενός τραυματικού γεγονότος έρχεται σε αντίθεση με την εικόνα που έχουμε για την πραγματικότητα, κλονίζει την εμπιστοσύνη μας για τον κόσμο, αναστατώνει και αλλοιώνει την κοσμοθεωρία και τις αξίες μας και δυσκολεύει τη μετέπειτα πορεία μας.

Γεγονότα τα οποία μπορεί να θεωρηθούν τραυματικά είναι η σεξουαλική ή σωματική κακοποίηση, μια φυσική καταστροφή, ένα τροχαίο ατύχημα, μαρτυρία θανάτου ή ατυχήματος, ένας πόλεμος κ.α

Εφόσον συμβεί ένα τραυματικό γεγονός, το άτομο εμφανίζει ορισμένες αμυντικές αντιδράσεις, που έχουν στόχο τη διατήρηση της ψυχικής ισορροπίας, όπως: αποφυγή ερεθισμάτων που συνδέονται με το τραυματικό γεγονός και εμφάνιση ορισμένων σωματικών αντιδράσεων. Εάν όμως όλες αυτές οι αντιδράσεις έχουν μεγάλη διάρκεια και πλήττουν τη λειτουργικότητα του ατόμου στην καθημερινότητα, τότε δε μιλάμε απλά για αμυντικές αντιδράσεις, αλλά για εμφάνιση μετατραυματικού στρες.

Ποια είναι τα συμπτώματα του μετατραυματικού στρες;

1. Αίσθημα αναβίωσης του τραυματικού γεγονότος:

• αναμνήσεις που δε μπορούν να ελεγχθούν

• εφιάλτες

• έντονα αρνητικά συναισθήματα που εμφανίζονται με τη θύμιση του τραυματικού γεγονότος

2. Αντιδράσεις αποφυγής:

• στην περιγραφή του γεγονότος

• καταστάσεων, τοποθεσιών και ανθρώπων που θυμίζουν το γεγονός

• σκέψεων και συναισθημάτων που σχετίζονται με το γεγονός

• δραστηριοτήτων

• δημιουργίας ουσιαστικών σχέσεων με άλλους ανθρώπους

3. Αυξημένη διέγερση:

• δυσκολία στον ύπνο

• εκρήξεις θυμού

• δυσκολία στη συγκέντρωση

• υπερδραστηριότητα

• υπερβολική αντίδραση στον αιφνιδιασμό

Τα παιδιά και οι έφηβοι αντιδρούν διαφορετικά από τους ενήλικες;

Τα παιδιά και οι έφηβοι μπορούν να έχουν ακραίες αντιδράσεις στο τραύμα, αλλά δεν είναι όλα τα συμπτώματα ίδια με αυτά των ενηλίκων.

Τέτοια συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

1. επιθετική συμπεριφορά

2. έντονος φόβος, θυμός, θλίψη, τρόμος, άρνηση

3. αποφυγή καταστάσεων και τόπων που θυμίζουν την τραυματική εμπειρία

4. κοινωνική απόσυρση

5. ενοχές

6. απεικόνιση τραυματικής εμπειρίας μέσω του παιχνιδιού ή της ζωγραφικής

7. άγχος αποχωρισμού

8. προσκόλληση σε έναν ενήλικα

Γιατί μερικοί άνθρωποι εμφανίζουν μετατραυματικό στρες ενώ άλλοι όχι;

Οι παράγοντες κινδύνου εμφάνισης μετατραυματικού στρες περιλαμβάνουν:

• συνεχόμενη έκθεση σε επικίνδυνα και τραυματικά γεγονότα

• ιστορικό ψυχικής νόσου

• αίσθημα ανικανότητας

• χαμηλή αυτοεκτίμηση

• έλλειψη υποστηρικτικού περιβάλλοντος

Τι περιλαμβάνει η θεραπεία του μετατραυματικού στρες;

• επεξήγηση των συμπτωμάτων και των λόγων δημιουργίας του μετατραυματικού στρες

• εκμάθηση διαχείρισης άγχους

• μείωση αρνητικών σκέψεων που αφορούν το τραυματικό γεγονός

• εκμάθηση διαχείρισης αρνητικών συναισθημάτων

• εξιστόριση και αναβίωση του τραυματικού γεγονότος μέσα στη θεραπεία

• εκμάθηση τεχνικών επίλυσης προβλημάτων

Άντζελα Π. Νικήτα

Κλινικός Ψυχολόγος-Ψυχολόγος της Υγείας    

Μητροπολίτου Μεθοδίου 3 Κέρκυρα 49100 

                                             τηλ. 2661042725, κιν.6944616712

                                            Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

                                          www.angelanikita.gr