Ο συγγραφέας και ποιητής Γιάννης Καλπούζος μιλάει στο Corfuland.gr

Ημ / νία: 28.07.16

Ο συγγραφέας και ποιητής Γιάννης Καλπούζος, λίγο πριν τον ερχομό του στην Κέρκυρα για την παρουσίαση του νέου του βιβλίου "Σέρρα, Η ψυχή του Πόντου" τη Δευτέρα 1η Αυγούστου στο χώρο της έκθεσης βιβλίου στην επάνω πλατεία στις 9.30μμ, μιλάει στο Corfuland.gr και στην Ελίνα Φαϊτά. 

Ε.Φ.: Πότε ξεκινήσατε να γράφετε και τι; Υπήρξε κάποιο  έναυσμα;

Γ.Κ.: Είχα από μικρός την ευχέρεια να σκαρώνω ιστορίες και αργότερα να γράφω στίχους. Ωστόσο χωρίς να σκέφτομαι ότι θα γίνω συγγραφέας, ποιητής ή στιχουργός. Διάφοροι άνθρωποι με τους οποίους διασταυρώθηκαν οι δρόμοι μας με παρακίνησαν να ασχοληθώ πιο σοβαρά κι έτσι βρέθηκα να γράφω στίχους για τραγούδια. Αυτή μου η ενασχόληση λειτούργησε ως παίδευση σε ό,τι αφορά τον λόγο, ώστε να περάσω το 2000 στην πεζογραφία. Όμως και πάλι με την προτροπή τρίτων. Από τότε αφιερώθηκα στη γραφή.

Ε.Φ.: Πιστεύετε ότι ένας άνθρωπος γεννιέται ή γίνεται συγγραφέας;

Γ.Κ.: Θεωρώ ότι το ταλέντο της γραφής, αρχικώς σαν ακατέργαστο διαμάντι, διαμορφώνεται από τον τρόπο πρόσληψης του κόσμου στην παιδική ηλικία και, βεβαίως, από τις συνθήκες που επικρατούν. Τότε χρωματίζεται η ψυχή του μελλοντικού συγγραφέα και εισπράττει με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο όσα συμβαίνουν γύρω του, πάντα σε συνδυασμό με κάτι, μη ανιχνεύσιμο, το οποίο φέρνει από τη γέννησή του. Το ταλέντο ενδέχεται να το ανακαλύψει ή όχι, να εκδηλωθεί ή να παραμείνει εν υπνώσει. Εφόσον το ανακαλύψει, μπορεί να το εξελίξει, να το εκπαιδεύσει, να το κατεργαστεί. Σε κάθε περίπτωση η γραφή είναι διαρκής άσκηση και μαθητεία. Κοντολογίς ο συγγραφέας γεννιέται και γίνεται.

Ε.Φ.: Πείτε μας για τα πρώτα βιβλία στη ζωή σας που έχετε διαβάσει και αγαπήσει τόσο που θα ξαναδιαβάζατε για δεύτερη και τρίτη φορά;

Γ.Κ.: Κατά την παιδική και εφηβική μου ηλικία δεν είχα λογοτεχνικά βιβλία, λόγω των δύσκολων συνθηκών διαβίωσης. Η ανάγνωση μπήκε στη ζωή μου όταν ήμουν περίπου είκοσι ετών. Το μυθιστόρημα "Εκατό χρόνια μοναξιάς" του Μαρκές, είναι ένα από τα ελάχιστα βιβλία που διάβασα τρεις φορές. Επίσης "Το Θείο τραγί" του Σκαρίμπα και τα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη. Τα βιβλία που διαβάζω και ξαναδιαβάζω είναι κυρίως ποιητικές συλλογές· Γκάτσος, Ελύτης, Σολωμός, Παλαμάς και πολλοί ξένοι ποιητές. Επανέρχομαι συχνά και στους στίχους της δημοτικής παράδοσης και στις παροιμίες.

Ε.Φ.: Υπάρχουν βιβλία που έχουν επηρεάσει την προσωπικότητά σας;

Γ.Κ.: Ακόμη και μια φράση ενός βιβλίου μπορεί να αποβεί καθοριστική για την πορεία ενός ανθρώπου. Οι αναγνώσεις μου αναμφίβολα επηρέασαν την εξέλιξη της προσωπικότητάς μου. Όμως δεν μπορώ να εστιάσω σε συγκεκριμένα βιβλία. Δεν υπήρξε κάποιο τόσο καθοριστικό. Περισσότερο θα έλεγα ότι με επηρέασε η συμπυκνωμένη σοφία των παροιμιών. Όπως αυτή: Άμα δε φωνάξεις πως υπάρχεις, οι άλλοι σε θάφτουν ζωντανό. Αλλά και τούτη: Κάθε μάνας γέννα, πεσκέσι του θανάτου. Η πρώτη με έμαθε να διεκδικώ αυτό που πιστεύω ότι μου αξίζει και η δεύτερη να καταλαγιάζω την όποια περηφάνια φέρνει η επιτυχία.

Ε.Φ.: Από που αντλήσατε έμπνευση για τη συγγραφή του νέου σας βιβλίου;

Γ.Κ.: Από τα επιτεύγματα, τα βάσανα και τους κατατρεγμούς των Ελλήνων του Πόντου και συγχρόνως από τη ζωή στη διαχρονική της πορεία.

Ε.Φ.: "Σέρρα, Η ψυχή του Πόντου" και ήδη από την πρώτη κιόλας έκδοση έχετε πουλήσει πολλά πολλά βιβλία. Τι σημαίνει “Σέρρα”;

Γ.Κ.: Η Σέρρα είναι ο χορός της φωτιάς, ο Πυρρίχιος. Πολεμικός χορός, ο οποίος έρχεται από τα χρόνια του Τρωικού πολέμου, όταν τον χόρεψε ο Πύρριχος με αφορμή τον θάνατο του Πάτροκλου. Οι κινήσεις του αναπαριστούν πολεμικά τεχνάσματα. Όμως όταν χόρευαν στον Πόντο τη Σέρρα, οι χορευτές περιέρχονταν σε μέθεξη και περνούσε από μέσα τους όλη τους η ζωή· όνειρα, καημοί, έρωτες, πίκρες και ούτω καθεξής. Όσα συμβαίνουν στο μυθιστόρημα "σέρρα- Η ψυχή του Πόντου" είναι σαν να αποτελούν φλόγες και κινήσεις αυτού του χορού.

Ε.Φ.: Γιατί επιλέξατε τον Πόντο;

Γ.Κ.: Γιατί μέσα από τις τραγικές διαδρομές των Ποντίων μου δινόταν η ευκαιρία να μιλήσω για θέματα διαχρονικά και πανανθρώπινα, αλλά και για να ανιχνεύσω τα ιδιαίτερα και τόσο ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά τα οποία συνέθεταν τον ελληνισμό του Πόντου.

Ε.Φ.: Θα μας πείτε μερικά από τα μηνύματα που θα πάρει όποιος διαβάσει το βιβλίο σας;

Γ.Κ.: Κοιτάς μπροστά όταν δεν ξεχνάς από πού έρχεσαι. Αυτό είναι ένα από τα βασικά μηνύματα του βιβλίου. Να γίνεσαι σοφότερος αντλώντας εμπειρίες και γνώση από το παρελθόν. Επίσης, θα περιδιαβεί ο αναγνώστης στις διαδρομές που μας οδηγούν στις καλύτερες και στις χειρότερες στιγμές μας. Θα δει και το αγρίμι που κρύβουμε μέσα μας, το οποίο διψά για εξουσία, χρήμα και σάρκα, και πώς μπορεί κανείς να το τιθασεύσει. Το "σέρρα" μιλά και για την ανθρωπιά, τη γνώση, την ελευθερία, το μίσος, τον πλούτο, τον εθνικισμό, τον ρόλο των θρησκειών, τη δύναμη της συνήθειας, την αλήθεια και τόσα άλλα.

Ε.Φ.: Στο βιβλίο σας υπάρχουν και ιστορικά στοιχεία. Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για τον αναγνώστη να ξεχωρίσει την ιστορία από το μύθο;

Γ.Κ.: Θεωρώ ότι μέρος της επιτυχίας ενός ιστορικού μυθιστορήματος είναι να μην μπορεί ο αναγνώστης να ξεχωρίσει τι αποτελεί πραγματικό περιστατικό και τι μυθοπλασία. Να εισχωρεί η μυθοπλασία με τέτοιο τρόπο στην πραγματικότητα, ώστε να γίνεται κομμάτι της, αλλά και το αντίστροφο. Η μυθοπλασία να απηχεί στην ατμόσφαιρα, στις νοοτροπίες, στις συμπεριφορές, στον τρόπο σκέψης των ανθρώπων εκείνης της εποχής και συγχρόνως να εντάσσονται σ' αυτή λειτουργικά τα ιστορικά γεγονότα. Επειδή δούλεψα το μυθιστόρημα κάτω από αυτό το πρίσμα, πολλές φορές είναι δύσκολο να διαχωρίσει ο αναγνώστης την Ιστορία απ' τη μυθοπλασία. Ωστόσο, όσοι έχουν εντρυφήσει στα του Πόντου διακρίνουν σε σημαντικό βαθμό τα μεν από τα δε.

Ε.Φ.: Σκοπός της συγγραφής αυτού του βιβλίου σας, ήταν να αναδειχθεί η Γενοκτονία των Ποντίων;

Γ.Κ: Σαφώς και ήταν επιθυμία μου να φανεί και μέσα από μια μυθιστορία η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Όμως το "σέρρα" πάνω απ' όλα είναι ένα ανθρωπιστικό και ουμανιστικό βιβλίο. Οι περιπετειώδεις διαδρομές των ηρώων του έχουν στόχο, πέρα από όσα προανέφερα, και να ανιχνεύσουν τα της ψυχής των μυθοπλαστικών χαρακτήρων, πώς μπλέκεται το άτομο στα δίχτυα της Ιστορίας, πώς το παρελθόν διαμορφώνει το σήμερα και πολλά ακόμη.

Ε.Φ.: Η ιστορία και συγκεκριμένα, άσχημα γεγονότα της, επαναλαμβάνονται μέσα στους αιώνες; Η ιστορία είναι ένας φαύλος κύκλος; Πείτε μας ένα παράδειγμα και ποιοι πιστεύετε ότι  μπορεί να είναι οι λόγοι όπου οι άνθρωποι επαναλαμβάνουν τα λάθη του παρελθόντος;

Γ.Κ.: Η Ιστορία γράφεται κάθε στιγμή και προχωρά κάτω από διαφορετικές συνθήκες και προοπτικές. Η Ιστορία φαντάζει να κάνει φαύλους κύκλους, αλλά κάθε φορά γράφει μια αλλιώτικη σελίδα κι ας μοιάζει με παρόμοιες καταστάσεις του παρελθόντος. Σε κάθε περίπτωση παραμένει ίδια η ρίζα του κακού· οικονομικά συμφέροντα, ανθρώπινη αγριότητα, μισαλλοδοξία, φανατισμός, δογματισμός, αλαζονεία και λοιπά. Τα λάθη επαναλαμβάνονται γιατί δε γνωρίζουμε την Ιστορία και κατά συνέπεια δε διδασκόμαστε από αυτή. Όμως το κυριότερο είναι ότι δε στραφήκαμε οι πολλοί προς την καλλιέργεια της ψυχής και του πνεύματος και αφήσαμε από τη μια το εσωτερικό αγρίμι, που περιέγραψα προηγουμένως, να μας διαφεντεύει κι από την άλλη να καθορίζουν τις ζωές μας οι τυχοδιώκτες, οι καιροσκόποι και οι κάθε λογής επιτήδειοι. Γιατί, όπως αναφέρεται και στο "σέρρα": Άμα δε φέγγουν οι πολλοί, είναι καταδικασμένοι να ζουν στο σκοτάδι που τους ετοιμάζουν οι λίγοι.

Ε.Φ.: Πώς οι άνθρωποι σήμερα μπορούν να γίνουν σοφότεροι;

Γ.Κ.: Αν αρχίσουν να στοχάζονται. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει.

Ε.Φ.: Θα μας περιγράψετε τον Γιάννη Καλπούζο την ώρα που γράφει; Που βρίσκεται; Τι ακούει;

Γ.Κ.: Για μένα η γραφή αποτελεί μυσταγωγία. Πασχίζω να περιέλθω σε μια νοητική και ψυχική κατάσταση που υπερβαίνει τον καθημερινό μου εαυτό. Διαβάζω ποίηση, ακούω ηπειρώτικα τραγούδια και κλασική μουσική, απομονώνομαι στον χώρο μου και βυθίζομαι στην Ιστορία και στα εσώτερα της ζωής ώστε να προκαλέσω το Θείο πυρ και η Θεία μανία της έμπνευσης να με επισκεφτεί. Γι' αυτό και γράφω μόνο στον χώρο μου. Γράφω και πάντα νύχτα, αν και πολλές φορές με βρίσκει το πρωί, ενίοτε και το μεσημέρι, σκυμμένο στα χαρτιά μου ή στην οθόνη του υπολογιστή.

Ε.Φ.: Ποια η σχέση σας με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;  Χρησιμοποιείτε τη δύναμή τους για να έρθετε πιο κοντά στους αναγνώστες σας ή όχι;

Γ.Κ.: Διατηρώ δυο λογαριασμούς (προφίλ) και δυο σελίδες στο facebook, προσωπική σελίδα στο διαδίκτυο, twitterκαι Blog. Προσπαθώ μέσω αυτών να κοινοποιήσω το έργο μου, ωστόσο μάλλον προέχουν οι προσωπικές σχέσεις κι όχι ο επαγγελματισμός. Εν τέλει, καθώς έχω γίνει φίλος με πολλούς αναγνώστες από όλη την Ελλάδα, δεν είμαι σε θέση να εκτιμήσω τη δύναμη των εν λόγω μέσων κοινωνικής δικτύωσης ως προς την προώθηση των βιβλίων μου.

Ε.Φ.: Τη Δευτέρα 1η Αυγούστου, έρχεστε στην Κέρκυρα να παρουσιάσετε το νέο σας βιβλίο στο χώρο της έκθεσης βιβλίου η οποία πραγματοποιείται για 6η συνεχή χρονιά στην επάνω πλατεία του νησιού. Θα μας πείτε κάποια κριτική που έχετε εισπράξει από αναγνώστες σας σε παρουσίαση βιβλίου σας;

Γ.Κ.: Πρώτα απ' όλα χαίρομαι που θα βρεθώ στην Κέρκυρα για δεύτερη φορά με αφορμή την παρουσίαση βιβλίου μου. Αποτελεί για μένα ξεχωριστό γεγονός κι ευχαριστώ από καρδιάς τον Σύλλογο Βιβλιοχαρτοπωλών Κέρκυρας για την πρόσκληση. Όσον αφορά τις κριτικές που εισέπραξα στις παρουσιάσεις ήταν ενθουσιώδεις και άκρως επαινετικές. Όμως θα ήθελα να αναφερθώ σε μια ιδιαιτέρως συγκινητική στιγμή, η οποία έλαβε χώρα στην παρουσίαση του "σέρρα" στην Πτολεμαΐδα. Ήρθε εκεί η τρισέγγονη ενός ήρωα του βιβλίου· πραγματικού προσώπου της εποχής εκείνης. Μιλώ για τον δάσκαλο Σπύρο Παπαδόπουλο, ο οποίος εφοδίαζε με τρόφιμα τους αντάρτες του Πόντου στην περιοχή του νομού Τραπεζούντας και γενικότερα λειτουργούσε ως σύνδεσμός τους. Ήρθε, λοιπόν, η δεκάχρονη Καλλιόπη Αβραμίδου και ζήτησε να διαβάσει ένα απόσπασμα από το βιβλίο το οποίο αναφερόταν στον προπάππο της. Το διάβασε με εξαιρετικό τρόπο και σείστηκε η αίθουσα από το χειροκρότημα. Και τότε είπα, βλέποντας μπροστά μου την ωραία Ελλάδα - την Καλλιόπη- κι ενώ κυλούσαν τα δάκρυά μου απ' τη συγκίνηση, ότι και μόνο γι' αυτή τη στιγμή άξιζε να γραφτεί το "σέρρα".

Επιμέλεια: Ελίνα Φαϊτά