Ο Αναπληρωτής Καθηγητής Σταύρος Βλίζος μιλάει για το Μουσείο του Ιονίου Πανεπιστημίου

Εμφανίσεις:

Ημ / νία: 22.10.20

Ο κος Σταύρος Βλίζος είναι πτυχιούχος του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων το 1989, και διδάκτωρ Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Μονάχου το 1997. Μετά τη θητεία του στο Υπουργείο Πολιτισμού/Γ’ ΕΠΚΑ (1997-2001) εργάστηκε στο Μουσείο Μπενάκη ως ερευνητής και επιστημονικός συνεργάτης του Διευθυντή κ. Άγγελου Δεληβορριά (2002-2013). Από το 2003 διδάσκει ως μέλος ΣΕΠ στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και από το 2006 στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο όπου το 2010 εκλέχθηκε μέλος ΔΕΠ στο Τμήμα Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Μουσειολογίας. Στο πλαίσιο του Ερευνητικού Προγράμματος Αμυκλών από το 2005 διευθύνει τις ανασκαφικές εργασίες στο Σπαρτιατικό ιερό του Αμυκλαίου Απόλλωνα. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα και οι δημοσιεύσεις του επικεντρώνονται σε ζητήματα σχετικά με την ελληνορωμαϊκή γλυπτική, την ρωμαϊκή Ελλάδα και τη σημασία των αρχαίων ιερών διαχρονικά, καθώς και σε μουσειολογικά θέματα με επίκεντρο την ανάδειξη και διαχείριση αρχαιολογικών αγαθών. Είναι αντεπιστέλλον μέλος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, καθώς και συνιδρυτής και μέλος της επιστημονικής επιτροπής του «Ρωμαϊκού Σεμιναρίου» στην Αθήνα.

Σήμερα μιλάει στο Corfuland.gr και στην Ελίνα Φαϊτά για το θεσμό του Πανεπιστημιακού Μουσείου του Ιονίου, τις Μουσειακές Συλλογές, τον ρόλο του και άλλα.

E.Φ.: Πως προέκυψε η ιδέα για τη δημιουργία του Μουσείου του Ιονίου Πανεπιστημίου;

Σ.Β.: Όλα είναι μια διαδικασία χρόνου και ζύμωσης. Αφορμή αποτέλεσε ο εορτασμός της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων τη 18 Μαΐου 2015, κατά την οποία πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά στο νησί εκδηλώσεις στα μουσεία της Κέρκυρας. Την οργάνωση και τον συντονισμό του προγράμματος είχε αναλάβει μια ομάδα φοιτητών μουσειολογίας υπό την καθοδήγησή μου. Αυτή η δυναμική και οι προοπτικές που αναδείχθηκαν από τη σύμπραξη με άλλους μουσειακούς οργανισμούς της πόλης, ώθησε όλους μας να συνεχίσουμε αυτή την προσπάθεια. Από την άλλη, η ύπαρξη συλλογών όπως αυτή της Τυπογραφίας που δημιούργησε ο Καθ. Ιωάννης Κόκκωνας στο Τμήμα Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Μουσειολογίας, και οι προτάσεις που απευθύνονταν σε εμάς με στόχο τη φροντίδα μουσειακών συλλογών, όπως το παράδειγμα του Σχολικού Μουσείου Κέρκυρας, ανέδειξαν την ανάγκη μιας οργανωμένης πια παρέμβασης σε ζητήματα διαχείρισης πολιτιστικής κληρονομιάς εκ μέρους του Ιονίου Πανεπιστημίου. Σήμερα, τόσο η ακαδημαϊκή κοινότητα του Ιονίου Πανεπιστημίου όσο και η τοπική κοινωνία συνδράμει δυναμικά το Μουσείο, εφαρμόζοντας στην πράξη το θεωρητικό πλαίσιο της επιστήμης της Μουσειολογίας. Με αυτό τον τρόπο και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο ενέταξε στη λειτουργία του έναν θεσμό, το Πανεπιστημιακό Μουσείο, που υφίσταται στην Ευρώπη ήδη από τον 17ο αιώνα, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό του Ashmolean Museum του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Εκτός των παραπάνω, η ίδρυση του Μουσείου αποτελεί ένα ιδιαίτερο γεγονός για το Ιόνιο Πανεπιστήμιο και την κοινωνία της Κέρκυρας αφού συνδέεται και συνεχίζει την παράδοση της Ιονίου Ακαδημίας στην οποία, όπως μας πληροφορεί η Ευριδίκη Αντζουλάτου-Ρετσίλα, λειτουργούσαν από τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αι. τέσσερα μουσεία: αρχαιολογίας και καλλιτεχνίας, φυσικής ιστορίας, ανατομίας, χημείας και φυσικής καθώς και βοτανικός κήπος.

Ε.Φ.: Ποιες Συλλογές ανήκουν στο Μουσείο και πού βρίσκονται;

Σ.Β.: Στις 29 Ιανουαρίου 2019 έπειτα από τη δημοσίευση της αντίστοιχης απόφασης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (Φ.Ε.Κ. 144/29.01.2019/τ.Β’), το Ιόνιο Πανεπιστήμιο απέκτησε το δικό του μουσείο με την επωνυμία «Μουσειακές Συλλογές Ιονίου Πανεπιστημίου». Οι συλλογές στεγάζονται στις εγκαταστάσεις του πανεπιστημίου και είναι οι ακόλουθες: Συλλογή Τυπογραφίας, η οποία αποτελείται από εκθέματα που σχετίζονται με την τυπογραφία και την ιστορία του βιβλίου, όπως τυπογραφικές μηχανές, μηχανήματα κοπής χαρτιού, τραπέζι βιβλιοδεσίας, μηχανές γραφείου, τυπογραφικά εργαλεία και εκτυπωτικές πλάκες τετραχρωμίας. Συλλογή Ιστορίας του σχολείου και της εκπαίδευσης, με αυθεντικά αντικείμενα και αρχειακό υλικό που σχετίζεται με το σχολικό εξοπλισμό και τη λειτουργία των σχολείων της Κέρκυρας. Συλλογή ψηφιακού πολιτισμού και Τεχνών, που περιλαμβάνει δημιουργίες εικονικής πραγματικότητας με τρισδιάστατη μοντελοποίηση για την αναπαράσταση τόσο του ανθρωπογενούς όσο και του φυσικού περιβάλλοντος. Τη συλλογή συνοδεύουν επιλεγμένα αντικείμενα και σκηνές ενδιαφέροντος με σύγχρονες τεχνολογίες εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας, τεκμήρια τρισδιάστατης σχεδίασης και εκτύπωσης, καθώς και νέες καλλιτεχνικές μορφές οπτικοακουστικής έκφρασης και επεξεργασίας του ήχου και της εικόνας.

Ε.Φ.: Τι είναι για εσάς το Πανεπιστημιακό Μουσείο και ποιος ο ρόλος σας;

Σ.Β.: Η Μουσειολογία έχει δώσει το στίγμα εδώ και καιρό: Το Μουσείο απευθύνεται στον άνθρωπο και μέσα από την ανθρωποκεντρική του μουσειακή πολιτική, αυτό, αποτελεί μέρος του καθημερινού βίου της κοινωνίας. Με αυτή τη λογική και το δικό μας Μουσείο θέλει τον άνθρωπο δίχως διακρίσεις πρωταγωνιστή της λειτουργίας του. Για να επιτευχθεί αυτό οι προσπάθειές μας επικεντρώνονται στο μοντέλο διαχείρισης του Μουσείου που βασίζεται στις αρχές τις συμμετοχικότητας και της συμπερίληψης! Το Μουσείο μας δεν περιορίζεται, δηλαδή, σε τέσσερεις τοίχους και εκθέματα, αλλά διαχέεται στην κοινωνία ως ιδέα που είναι συνώνυμη με την βελτίωση της ποιότητας ζωής. Το Μουσείο υπάρχει έξω από το κτήριο, στις εστίες κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Είναι αποδεκτό από όλους πια γεγονός, ότι το μουσείο είναι ένας ζωντανός οργανισμός ο οποίος αφουγκράζεται τα ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία και συμμετέχει ενεργά στην επίλυση προβλημάτων και στην εξέλιξη ιδεών και οραμάτων. Προσωπικά, και με εφόδιο τη θητεία μου κοντά στον Άγγελο Δεληβορριά, πιστεύω πως ο ενδεδειγμένος τρόπος για να δημιουργήσουμε το «ζωντανό μουσείο» είναι αυτός του εκδημοκρατισμού όλων των διαδικασιών λειτουργίας του, ο ειλικρινής διάλογος (ανοιχτές πόρτες) και η διαφάνεια. Με γνώμονα όλα τα παραπάνω και τις ιδιότητες της ευελιξίας και προσαρμοστικότητας, διαμορφώνουμε τον ετήσιο προγραμματισμό μας.

Ε.Φ.: Ποια η πρωταρχική υποχρέωση του Μουσείου;

Σ.Β.: Δεν θα αναφερθώ στα ήδη γνωστά και τετριμμένα, δηλαδή την φροντίδα των εκθεμάτων από την συντήρηση και τεκμηρίωση έως την ανάδειξη μέσω έκθεσης και άλλων πρακτικών. Όπως ορίζεται και στην πράξη ίδρυσης του μουσείου, αποστολή του είναι να υποστηρίξει το εκπαιδευτικό έργο των σχολών και των τμημάτων του Ιονίου Πανεπιστημίου σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο καθώς και να ενισχύσει την επιστημονική έρευνα και μετάδοση της γνώσης τόσο στην πανεπιστημιακή κοινότητα όσο και στην τοπική κοινωνία. Βασικοί παράγοντες λειτουργίας του πανεπιστημιακού μουσείου είναι, δηλαδή, η παραγωγή και διάχυση γνώσης σε όλους, αλλά και ο προγραμματισμός δράσεων σε συνεργασία με όλους όσους επιθυμούν να συμμετέχουν, και η αναφορά στο ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο. Πρόκειται για έναν φορέα που αποβλέπει στη δημιουργία νέων εμπειριών με γνώμονα, όπως προανέφερα, το ανθρωποκεντρικό μοντέλο διαχείρισης και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η συμμετοχική προσέγγιση είναι το βασικό εργαλείο για να μετατραπεί το μουσείο σε έναν οργανισμό που εμπλέκεται ενεργά στη ζωή της κοινότητας και ενδιαφέρεται να παράσχει βήμα στο κοινό για να δημιουργήσει μόνιμους δεσμούς με αυτό. 

Ε.Φ.: Είναι επισκέψιμες Οοι Συλλογές του Μουσείου για το ευρύ κοινό; 

Σ.Β.: Οι επισκέψεις στις συλλογές του Μουσείου, καθημερινά εκτός Σαββατοκύριακου, πραγματοποιούνται μετά από επικοινωνία μαζί μας. Όλες οι πληροφορίες και μια καλή εικόνα για το Μουσείο παρέχονται από τον ιστότοπο https://museum.ionio.gr/. Στόχος είναι, με την κατάλληλη στελέχωσή του, το μουσείο να λειτουργεί φυσικά χωρίς αυτούς τους περιορισμούς.

Ε.Φ.: Εκπαιδευτικές δράσεις, ξεναγήσεις σχολείων πραγματοποιούνται;

Σ.Β.: Μέσω του Μουσείου μας στοχεύουμε στην ανάδειξη της ιδέας ότι η μετεξέλιξη της κοινωνίας με θετικό πρόσημο μπορεί να επιτευχθεί και μέσα από τη γνωριμία με την πολιτιστική κληρονομιά και την κατανόησή της. Σε αυτό το πλαίσιο η εκπαιδευτική διάσταση που προβάλλει το μουσείο μπορεί να διαδραματίσει ένα ρόλο κλειδί στην ενεργοποίηση και συμμετοχή μεγάλου αριθμού πολιτών, υπογραμμίζοντας την αξία των συνεργασιών και προβάλλοντας νέα κοινωνικά πρότυπα και προοπτικές. Με αυτό το σκεπτικό οι άνθρωποι του Μουσείου (η ακαδημαϊκή κοινότητα και ιδιώτες) συν-διαμορφώνουν, οργανώνουν και υλοποιούν εκπαιδευτικές δράσεις και όχι απλές ξεναγήσεις που απευθύνονται σε κάθε ηλικιακή και κοινωνική ομάδα. Ειδικότερα, στο θέμα της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης βρισκόμαστε συνεχώς σε επικοινωνία με τις αρμόδιες διευθύνσεις για την υλοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων για τα σχολεία.

Ε.Φ.: Τι χρονολογίας είναι το έκθεμα του Πολυγράφου και πού βρίσκεται;

Σ.Β.: Το συγκεκριμένο έκθεμα, ο πολύγραφος MIMEOGRAPH EDISON DICK No 76 είναι πολύγραφος μελάνης με ορειχάλκινο τύμπανο και καπάκι. Κατασκευάστηκε στην Αμερική από την εταιρεία A.B. DICK COMPANY και χρονολογείται το 1906. Ο πολύγραφος, μια από της σημαντικότερες εφευρέσεις του 19ου αιώνα, ήταν μια συσκευή η οποία παρήγαγε αντίτυπα πανομοιότυπα με το πρωτότυπο κείμενο. Η Συλλογή Τυπογραφίας του Μουσείου μας περιλαμβάνει 13 πολύγραφους αυτή τη στιγμή. Το έκθεμα και η συλλογή βρίσκονται στις εγκαταστάσεις του Ιονίου Πανεπιστημίου, στην οδό Ιωάννη Θεοτόκη 72.

Ε.Φ.: Θα θέλατε να στείλετε ένα μήνυμα στους επισκέπτες μας που θα διαβάσουν τη συνέντευξή σας;

Σ.Β.: Το μήνυμα μεταφράζεται σε μια πρόσκληση: Κάθε ένας που θέλει να συμμετέχει σε αυτό το εγχείρημα αναδεικνύοντας τις ιδέες του να γνωρίζει ότι οι πόρτες μας είναι ανοιχτές!

Επιμέλεια: Ελίνα Φαϊτά