Φιόρη Αναστασία Μεταλληνού: η Κερκυραία του Αστεροσκοπείου Αθηνών

Ημ / νία: 06.03.17

Η Φιόρη-Αναστασία Μεταλληνού από την Κέρκυρα αποφοίτησε από το Τμήμα Φυσικής και το Μεταπτυχιακό Φυσικής Ατμόσφαιρας και Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και η Διδακτορική της Διατριβή ολοκληρώθηκε στο Α.Π.Θ. σε θέματα Διαστημικής Φυσικής. Σήμερα εργάζεται στο Αστεροσκοπείο Αθηνών και μίλησε στο Corfuland.gr και στην Ελίνα Φαϊτά για την αγάπη της στην Αστρονομία, τη θέση της στο Αστεροσκοπείο Αθηνών, τις ημέρες και ώρες όπου βρίσκεται εκεί για να μας ξεναγήσει στο μαγικό κόσμο του ουρανού και των σωμάτων, αλλά και το Μηχανισμό των Αντικυθήρων.

Ε.Φ.: Ποιες είναι οι σπουδές σου;

Φ.Α.Μ.: Αποφοίτησα από το Τμήμα Φυσικής και το Μεταπτυχιακό Φυσικής Ατμόσφαιρας και Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η Διδακτορική μου Διατριβή σε θέματα Διαστημικής Φυσικής ολοκληρώθηκε επίσης στο Α.Π.Θ. Έλαβα Πτυχίο Μονωδίας από το ωδείο «Μουσικοί Ορίζοντες» στην Αθήνα, έχοντας φοιτήσει στο Σύγχρονο Ωδείο και το Κρατικό Ωδείο, στην Θεσσαλονίκη. 

Ε.Φ.: Ποια η θέση σου στο Αστεροσκοπείο Αθηνών;

Φ.Α.Μ.: Εργάζομαι στο Κέντρο Επισκεπτών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο Θησείο, και είμαι υπεύθυνη σε θέματα που αφορούν την επικοινωνία και την κατανόηση της Αστρονομίας και της επιστήμης γενικότερα, προς τους μαθητές και το ευρύ κοινό. Όλα αυτά γίνονται μέσω των επισκέψεων στο μουσείο του Αστεροσκοπείου, με παρατήρηση από το ιστορικό τηλεσκόπιο Δωρίδη, στον λόφο της Πνύκας, καθώς και με επιπλέον δράσεις που μαζί με όλη την ομάδα οργανώνουμε, απευθυνόμενοι σε όλες τις ηλικίες των πολιτών. 

Ε.Φ.: Που βρίσκεται το Αστεροσκοπείο Αθηνών;

Φ.Α.Μ.: Το Εθνικό Αστεροσκοπείο διαθέτει εγκαταστάσεις και στο Θησείο και στην Πεντέλη, στην Αθήνα. Στους χώρους αυτούς στεγάζονται τα 3 Ινστιτούτα που το απαρτίζουν καθώς και τα Κέντρα Επισκεπτών. Μπορείτε να λάβετε όλες τις πληροφορίες από την ιστοσελίδα μας: www.noa.gr

Ε.Φ.: Ποιους πλανήτες θα δούμε από το Αστεροσκοπείο;

Ε.Φ.Μ.: Εξαρτάται από την εποχή και την ώρα που θα έρθει κάποιος στο Αστεροσκοπείο. Με τα τηλεσκόπια που διαθέτουμε για το κοινό παρατηρούμε τους πλανήτες Δία, Κρόνο, Ερμή, Αφροδίτη, Άρη, Δία και Κρόνο, καθώς και την Σελήνη. Αυτή η εποχή είναι κατάλληλη για παρατήρηση της Αφροδίτης (λέγεται και αποσπερίτης όταν την βλέπουμε μετά την δύση του ηλίου), του Άρη. Αργότερα ανατέλλει και ο γίγαντας πλανήτης Δίας και μπορούμε να τον παρατηρούμε από τον προσοφθάλμιο του τηλεσκοπίου μας μαζί με τους μεγαλύτερους δορυφόρους του.

Ε.Φ.: Ποιες είναι οι ημέρες και ώρες που θα σε βρούμε για να μας ξεναγήσεις και  που  ακριβώς;

Φ.Α.Μ.: Για τις ξεναγήσεις μπορείτε να με βρίσκετε στο Αστεροσκοπείο στο Θησείο κάθε πρωί από Δευτέρα έως Παρασκευή στις 11:00, καθώς επίσης και βραδινές ώρες (19:00 - 21:00) κάθε Τετάρτη, Παρασκευή και Σάββατο, όπου ο χώρος είναι επισκέψιμος για το κοινό. Εκτός των προγραμματισμένων επισκέψεων, κάθε μήνα οργανώνουμε ομιλίες για ενήλικες σε θέματα επιστήμης, παιχνίδια, παραμύθια και δράσεις για παιδιά, οπότε μπορείτε να συμμετέχετε και σε αυτά. Αν βέβαια, έρχεστε από την Κέρκυρα…θα με ενημερώσετε έγκαιρα! 

Ε.Φ.: Τι άλλου είδους εκδηλώσεις προσφέρονται στο χώρο;

Φ.Α.Μ: Ομιλίες από ερευνητές και ειδικευμένο προσωπικό του ΕΑΑ, αλλά και από προσκεκλημένους ομιλητές άλλων ερευνητικών φορέων και πανεπιστημίων, πραγματοποιούνται με στόχο την ενημέρωση και εκπαίδευση του κοινού σε τρέχοντα επιστημονικά ζητήματα.

Δράσεις, ειδικά προσαρμοσμένες σε νέους μαθητές με τρόπο ευχάριστο και ψυχαγωγικό όπως: παιχνίδια θησαυρού, παιχνίδια γνώσεων, αφηγήσεις παραμυθιών με συνοδεία μουσικής, παρουσιάσεις παιδικών βιβλίων.

Ιδιαίτερο  βάρος δίνουμε σε εκδηλώσεις και δράσεις που συνδυάζουν την Επιστήμη με την Τέχνη όπως: - Μουσικές παραστάσεις που συνοδεύονται με παρατήρηση ουρανίων αντικειμένων από τηλεσκόπια του Αστεροσκοπείου.

- Θεματικές μουσικές βραδιές με μελοποιημένη ποίηση εμπνευσμένη από τον ουρανό. - Εκθέσεις αστροφωτογραφίας.

Ο διαθεματικός αυτός τρόπος επικοινωνίας της επιστήμης αποδεικνύεται ευχάριστος και αποδοτικός καθώς άνθρωποι διαφορετικών ειδικοτήτων επικοινωνούν και ενημερώνονται σε θέματα επιστήμης, με οδηγό την τέχνη.

Ε.Φ.: Σε ποια στιγμή της ζωής σου διαπίστωσες ότι αυτή η επιστήμη σε εκφράζει;

Φ.Α.Μ.: Ήμουν έξι ετών, κάτω από τον ουρανό της Κέρκυρας στο χωριό μου. Μια στιγμή μαγευτική με τον γαλαξία και τους αστερισμούς να καθρεφτίζονται στα παιδικά μου μάτια. Από τότε ο ουρανός με παγίδευσε. Οι σπουδές ήταν επακόλουθο.

Ε.Φ.: Υπάρχει κάποιος πλανήτης που σε μαγεύει περισσότερο;

Φ.Α.Μ.: Με αφορμή τον ολοένα αυξανόμενο αριθμό εξωπλανητών που ανακαλύπτονται, μου προκαλούν ενθουσιασμό οι πλανήτες που περιφέρονται γύρω από αστέρες του γαλαξία μας, πολύ μακριά από το δικό μας ηλιακό σύστημα. Από το 1995 που ανακαλύφθηκε ο πρώτος εξωπλανήτης από τους αστρονόμους, σήμερα γνωρίζουμε πάνω από 3.000. Και αναλογίζομαι τον Επίκουρο, ο οποίος μιλούσε για άπειρους «κόσμους», τόσο όμοιους, όσο και ανόμοιους με τον δικό μας. Συμπέρασμα στο οποίο η φιλοσοφική του σκέψη τον οδήγησε τον 3^ο αι. π.Χ. Και σκέφτομαι την διαδρομή της ανθρώπινης σκέψης μέσω της επιστήμης και της φιλοσοφίας, η οποία δεν θα σταματήσει ν’ αναζητά νέους κόσμους. 

Ε.Φ.: Ποιά είναι η χρησιμότητα της Αστρονομίας; Τι μας διδάσκει;

Φ.Α.Μ.: Η Αστρονομία μας διδάσκει την θετική σκέψη, μας οδηγεί στην έρευνα και την επιστήμη, αφού στην Αστρονομία εμπλέκονται η φυσική, οι επιστήμες των υλικών, τα μαθηματικά, οι επιστήμη των υπολογιστών, η διαστημική φυσική, η τηλεπισκόπηση και η λειτουργία των δορυφόρων στο κοντινό μας διάστημα, η ρομποτική. Η μελέτη λοιπόν της Αστρονομίας οδηγεί στην τεχνολογική ανάπτυξη.

Επιπλέον, μέσω της κοσμολογίας, της αντίληψης του χώρου και του χρόνου και της συνειδητοποίησης της θέσηςμας στον Κόσμο καταλήγουμε τελικά και στην φιλοσοφία.

Πρέπει λοιπόν να διδάσκουμε τα νέα παιδιά αρχικά, αλλά και τους ενήλικες, να στρέφουν τα μάτια, την νόηση και το πνεύμα τους στον ουρανό. Μόνο όταν κατευθύνεσαι έξω από τα γήινα όριά σου μπορείς να αξιολογήσεις και να βελτιώσεις τον καθημερινό σου μικρόκοσμο. Θα έλεγα, ότι η θέαση του ουρανού καθορίζει μια αντίληψη ζωής που οδηγεί αρχικά στην αυτογνωσία,και συνεπώς στην βελτίωση της σχέσης μας με τους συνανθρώπους μας και το φυσικό περιβάλλον. Η Αστρονομία γίνεται λοιπόν η αφορμή για τη σύνδεση του μικρόκοσμου της καθημερινότητάς μας με το μακρόκοσμο του σύμπαντος.

Ε.Φ.: Με τι άλλο ασχολείσαι στον ελεύθερο χρόνο σου;

Φ.Α.Μ.: Αγαπώ τη μουσική, το τραγούδι, το γράψιμο, το διάβασμα, το περπάτημα και την εξερεύνηση της ομορφιάς της φύσης.

Ε.Φ.: Στην Κέρκυρα, έρχεσαι τακτικά;

Φ.Α.Μ.: Τουλάχιστον 3 φορές το χρόνο. Είναι ένας προορισμός που πάντα θα με καλεί και πάντα θα ανακαλύπτω. Ο ουρανός της εξάλλου είναι μαγευτικός.

Ε.Φ.: Ποια η σχέση σου με την Αστρονομική Εταιρεία Κέρκυρας;

Φ.Α.Μ.: Σχεδόν πριν 20 χρόνια ήρθα για πρώτη φορά σε επαφή με μέλη της Αστρονομικής Εταιρείας Κέρκυρας. Μέχρι σήμερα διατηρώ άριστες σχέσεις. Έχω γνωρίσει όμορφους ανθρώπους με άσβεστη αγάπη για τον ουρανό και έντονη επιθυμία για την μετάδοση της αστρονομίας. Δεν είμαστε μόνο συνεργάτες, αλλά και φίλοι πια. Χαίρομαι που συνεχίζουν, και μαζί τους κι εγώ,  να προσφέρουν στον τόπο μας. 

Ε.Φ.: Η Αστρονομική Εταιρεία Κέρκυρας είναι η πρώτη αστρονομική εταιρεία που  ιδρύθηκε στην Ελλάδα;

Φ.Α.Μ.: Βεβαίως. Η ερασιτεχνική αστρονομία στην Ελλάδα ξεκίνησε στην Κέρκυρα το 1927 όταν ιδρύεται η Αστρονομική Εταιρεία Ελλάδος (Αστρονομική Εταιρεία Κέρκυρας ονομάστηκε το 1996), όπου ο διευθυντής του Αστεροσκοπείου Αθηνών, Δημήτριος Αιγινήτης αναγορεύεται επίτιμος πρόεδρος. Ο πολύ σημαντικός Κερκυραίος αστρονόμος Ιωάννης Φωκάς, ξεκίνησε την καριέρα του στην Αστρονομική Εταιρεία και το αστεροσκοπείο της Κέρκυρας, εργάσθηκε στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, συνεχίζοντας στη Γαλλία, όπου και ανακηρύχθηκε διδάκτορας του Πανεπιστημίου στο Παρίσι. 

Ε.Φ.: Θα  ήθελες να μας  μιλήσεις για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων;

Φ.Α.Μ.: Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων υπήρξε ένας αναλογικός υπολογιστής πολύ υψηλής τεχνολογίας.

Κατασκευάστηκε 2.000 χρόνια πριν και υπολόγιζε την θέση του Ήλιου, της Σελήνης, πιθανώς και των πλανητών στον ουρανό. Υπολόγιζε επίσης τις φάσεις της Σελήνης, προέβλεπε τις ηλιακές και σεληνιακές εκλείψεις και προσδιόριζε τις ημερομηνίες τέλεσης των αρχαίων στεφανιτών αγώνων.

Ανακαλύφθηκε το 1900 στα Αντικύθηρα από Συμιακούς σφουγγαράδες. Εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Πρόκειται για το μέγιστο όργανο αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας, καθώς για την κατασκευή του πρέπει να συνεργάστηκαν άριστοι γνώστες της επιστήμης της Αστρονομίας, αλλά και τεχνίτες με άριστες γνώσεις μαθηματικών.
Το πλέον πρόσφατο αντίγραφο του Μηχανισμού, σε κλίμακα 3 φορές μεγαλύτερη από το φυσικό του μέγεθος, βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, στο Θησείο. Αποτελεί έκθεμα εκπαιδευτικό ώστε με κατάλληλη καθοδήγηση μικροί και μεγάλοι να κατανοούν την λειτουργία και χρήση του.

Ε.Φ.: Αν σου  έδινε κανείς  τη  δυνατότητα  να  καθίσεις στο τραπέζι να συζητήσεις  με έναν άνθρωπο που  δεν βρίσκεται εν ζωή, ποιος  θα ήταν  και γιατί;

Φ.Α.Μ.: Τα μεγάλα πνεύματα, ακόμα και όταν δεν βρίσκονται στη ζωή, μας εμπνέουν, μας καθοδηγούν, μας διδάσκουν. Για πόσους μουσικούς δεν έχει υπάρξει δάσκαλός ο Μότσαρτ ή ο Μπαχ, χωρίς να έχουν ποτέ συναντηθεί ή συνομιλήσει μαζί τους; Πόσους αστρονόμους δεν έχει γοητεύσει το πνεύμα του Ίππαρχου ή του Γαλιλαίου; Έχετε αναλογιστεί πόσο ισχυρά έχει επηρεαστεί η σύγχρονη επιστημονική και φιλοσοφική σκέψη από τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, ή τον Επίκουρο; Το πνεύμα τους παραμένει ζωντανό, όσο υπάρχουν άνθρωποι στον πλανήτη μας, που σκέφτονται και δημιουργούν.

Ε.Φ.: Θα  ήθελες να  στείλεις  ένα μήνυμα στους  επισκέπτες  μας που θα διαβάσουν  τη συνέντευξή σου;

Φ.Α.Μ.: Να κοιτούν πάντα ψηλά και να παρατηρούν τον έναστρο ουρανό. Να αναλογίζονται το τεράστιο δώρο της ζωής στο οποίο έχουμε την τύχη να συμμετέχουμε και να παραμένουν αισιόδοξοι στην καθημερινότητά τους.

Αν βρεθούν στην Αθήνα, να έρθουν στο λόφο των Νυμφών, στο Θησείο, να παρατηρήσουμε ουράνια αντικείμενα μέσα από ένα ιστορικό τηλεσκόπιο και να μιλήσουμε για αστρονομία. Όσοι βρίσκονται στην Κέρκυρα να συμμετέχουν στις εκδηλώσεις της Αστρονομικής Εταιρείας. 

Επιμέλεια άρθρου: Φαϊτά Ελίνα

Φωτογραφίες: Χρήστος Κανατάς και Μάριος Παπανικολάου