Ο Θεόφιλος (Φίλης) Κένταρχος γεννήθηκε στην Άνω Κορακιάνα Κέρκυρας. Φοίτησε στην Καλλιτεχνική Σχολή Κέρκυρας, με καθηγητή τον Άγγελο Κόντη. Σπούδασε στη Ζωσιμαία Παιδαγωγική Ακαδημία Ιωαννίνων. Συνέχισε τις σπουδές του στην Αθήνα για τρία ακόμη έτη στο εργαστήριο ζωγραφικής του Θεόδωρου Δρόσου. Έκανε ελεύθερες σπουδές στο Παρίσι, όπου μελέτησε τον ιμπρεσιονισμό και αργότερα στη Φλωρεντία και στη Νάπολη, όπου γνώρισε την Αναγέννηση και τη σχολή Ποζίλιπο.

Δίδαξε στη δημόσια εκπαίδευση επί 27 συνεχή έτη και τιμήθηκε από το Υπουργείο Παιδείας και την UNESCO, για την προσφορά του στον χώρο της εκπαίδευσης.

Είναι ιδρυτικό μέλος της «Ένωσης Κερκυραίων Λογοτεχνών - Καλλιτεχνών» και της «Εικαστικής Ένωσης Κέρκυρας» και μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος.

Από το 1989 ξεκίνησε την «Εικαστική Αποκέντρωση» με σύνθημα: «Η Τέχνη όχι προνόμιο των μεγάλων εικαστικών κέντρων, αλλά και δικαίωμα της υπαίθρου. Με τη συνεργασία φίλων καλλιτεχνών από την Κορακιάνα ίδρυσε το 1990 το «Εικαστικό Κέντρο Κέρκυρας» με σκοπό την παρουσίαση και αξιοποίηση της Επτανησιακής δημιουργίας. Οι συνεργασίες του «Εικαστικού Κέντρου Κέρκυρας» πολλές, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, Ολλανδία, Ρωσία και αλλού.

Νέος μαθητής του Γυμνασίου, ξεκίνησε να μελετά τη θρησκευτική ζωγραφική. Έργα του βρίσκονται σε ναούς της Κέρκυρας και των Διαποντίων Νησιών. Στη δουλειά του χρησιμοποίησε τη Βυζαντινή και Δυτική τεχνοτροπία. Πάντα, όμως, με σεβασμό και προσοχή στον ρυθμό και το ύφος του ναού. Στο Άγιο Όρος, που επισκέφτηκε πολλές φορές, γνώρισε τη μαγεία και τα μυστικά της Βυζαντινής Τέχνης. Το θρησκευτικό του έργο, Αθωνική Πολιτεία, έχει παρουσιαστεί στη Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης, στο πολιτιστικό κέντρο Scuola Grande di San Teodoro της Βενετίας, στην Εθνική Πινακοθήκη Σόφιας και αλλού.

Στο έργο και στη διεθνή παρουσία του συμπεριλαμβάνονται πολλές ατομικές εκθέσεις καθώς και συμμετοχές σε ομαδικές εκθέσεις.

Σήμερα ο Θεόφιλος Κένταρχος θεωρείται στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ο εκφραστής του Επτανησιακού χρώματος και του Ελληνικού ήλιου. Ξεκίνησε ως τοπιογράφος για να καταλήξει «ερμηνευτής της ανθρώπινης ψυχής».

Από τις αρχές του 2014 ανέλαβε τη διεύθυνση της ιστορικής Καλλιτεχνικής Σχολής Κέρκυρας, επιστρέφοντας στην εκπαίδευση, που τόσο αγάπησε στη ζωή του.

Το Υπουργείο Πολιτισμού τίμησε τον καλλιτέχνη για την προσφορά του στον πολιτισμό με τη χορήγηση τιμητικής σύνταξης.