Τέσσερις γενιές μουσικών παίζουν στην ίδια μπάντα
Στα 78 του χρόνια, ο Σπύρος Αρμενιάκος στέκεται ευθυτενής μπροστά στην μπάντα και χτυπάει δυνατά τα κύμβαλα στον ρυθμό μιας πασχαλινής μελωδίας. Πλάι του βρίσκεται η εγγονή του, η 23χρονη Αναστασία που παίζει κλαρίνο, και λίγο πιο πίσω, ο 49χρονος γιος του, ο Φώντας, με ένα βαρύτονο. Μέλη της ίδιας οικογένειας, αλλά και της ίδιας μπάντας. Και οι τρεις συμμετέχουν στη Φιλαρμονική Εταιρεία του Αγίου Ματθαίου, που λειτουργεί στο ομώνυμο χωριό της Κέρκυρας από το 1965.
Τις ημέρες πριν από το Πάσχα, οι πρόβες ήταν εντατικές. Παππούς, γιος και εγγονή έδιναν καθημερινό ραντεβού στον χώρο της φιλαρμονικής. «Νιώθω περήφανος που τραγουδώ με τα παιδιά μου», λέει στην «Κ» ο Σπύρος Αρμενιάκος. «Εκλεισα 51 χρόνια σε αυτήν τη φιλαρμονική κι έχω ζήσει ακόμη και δύσκολες ημέρες. Θυμάμαι την περίοδο της χούντας, που πηγαίναμε από οίκημα σε οίκημα για να κάνουμε πρόβες στα κρυφά. Από τότε, βέβαια, όλα άλλαξαν και σήμερα αισθάνομαι ευτυχής που εξακολουθώ να παίζω στην μπάντα, βλέποντας τον γιο και την εγγονή μου να μοιράζονται την ίδια αγάπη για τη μουσική».
Η εγγονή του Αναστασία είχε ξεκινήσει μαθήματα πιάνου όταν ήταν μόλις τριάμισι ετών. Στα 13 της χρόνια έγινε μέλος της «μπαντίνας», δηλαδή του παιδικού τμήματος της φιλαρμονικής, που προετοιμάζει τα παιδιά στις ηλικίες του δημοτικού και του γυμνασίου. Σήμερα είναι φοιτήτρια στην Αθήνα, όμως φροντίζει να επιστρέφει συχνά στην Κέρκυρα για να συμμετέχει σε όλες τις λιτανείες του Αγίου Σπυρίδωνος, που έχουν ξεχωριστή σημασία για τον τόπο της. «Κάθε φορά που βρίσκομαι εδώ, συζητάω πολλές ώρες με τον παππού μου για τη μουσική. Αισθάνομαι όμορφα να είμαι με εκείνον και τον πατέρα μου στην μπάντα και δέχομαι με χαρά οποιαδήποτε συμβουλή τους», λέει στην «Κ».
«Το πρώτο του...»
Για την 35χρονη Ελένη Ανδριώτη, αυτό το Πάσχα είναι ξεχωριστό – το περιμένει με ιδιαίτερη αγωνία. Ο 12χρονος γιος της θα βγει για πρώτη φορά στον δρόμο με την τρομπέτα του, παίρνοντας μέρος στις εκδηλώσεις της φιλαρμονικής του χωριού μαζί με την ίδια, τον αδελφό της, τη μητέρα και τον παππού της. «Τέσσερις γενιές μουσικοί», αναφέρει περήφανη. «Η μητέρα και ο πατέρας μου γνωρίστηκαν μέσα στη φιλαρμονική. Εγώ ακόμη και έγκυος όταν ήμουν δεν έχανα ποτέ τις πρόβες. Καταλαβαίνετε πως ο γιος μου γεννήθηκε μέσα στη μουσική, οπότε δεν θα μπορούσε να ακολουθήσει άλλο δρόμο».
Στην Κέρκυρα, η μουσική εκπαίδευση είναι παράδοση που συνεχίζεται εδώ και δεκαετίες από γενιά σε γενιά. Δεκαοκτώ φιλαρμονικές λειτουργούν συνολικά στο νησί και σε κάθε μία από αυτές συμμετέχουν από 100 έως 430 άτομα. «Το 80% των παιδιών που ζουν εδώ, εντάσσεται από νωρίς σε κάποια φιλαρμονική για να αποκτήσει μουσική παιδεία και προπάντων δωρεάν», λέει ο Κωνσταντίνος Ανδριώτης, αρχιμουσικός της Φιλαρμονικής του Αγίου Ματθαίου. «Η φιλαρμονική συνοδεύει τις χαρούμενες και τις δυσάρεστες στιγμές, τις θρησκευτικές εκδηλώσεις, αλλά και τις εθνικές επετείους. Είναι συνυφασμένη με κάθε δραστηριότητα στο νησί, είναι τρόπος ζωής για εμάς», εξηγεί.
Τις ημέρες του Πάσχα, όπου κι αν σταθείς θα νιώσεις τη μαγεία, τους ήχους μιας μπάντας να πλημμυρίζουν τα σοκάκια της Κέρκυρας. Πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν οι μεγάλες φιλαρμονικές, κυρίως η Παλαιά που ιδρύθηκε στο νησί το 1840 και η Φιλαρμονική Εταιρεία του Μάντζαρου, που ιδρύθηκε 50 χρόνια αργότερα. Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, οι δύο ιστορικές μπάντες εμφανίζονται με 300 μουσικούς εκάστη, παίζοντας εμβατήρια που δημιουργούν κλίμα κατάνυξης, άλλοτε πένθιμα και άλλοτε θριαμβευτικά.
«Φέτος, μια ομάδα κατοίκων μάς παρήγγειλε να παίξουμε το γνωστό έργο Αντάτζιο του Τομάζο Αλμπινόνι και δεχθήκαμε με μεγάλη χαρά», λέει ο αρχιμουσικός της Παλαιάς Φιλαρμονικής, Σπύρος Προσωπάρης. «Την Κυριακή του Πάσχα, ωστόσο, τα πένθιμα εμβατήρια αντικαθίστανται από το κερκυραϊκό θριαμβευτικό εμβατήριο, “Καμπάνες της Αναστάσεως”, ένα κομμάτι που έχει πια καθιερωθεί και που όλοι αγαπάμε πολύ».
Ο 90χρονος αρχιμουσικός βγαίνει μπροστά
Οταν ο συνθέτης του Εθνικού μας Υμνου, Νικόλαος Μάντζαρος, ίδρυσε στην Κέρκυρα την πρώτη Φιλαρμονική Εταιρεία το 1840, σκοπός του –εξηγούν οι επικεφαλής της– ήταν να δημιουργήσει μια μουσική ακαδημία στα πρότυπα της ιταλικής, που θα προσέφερε μουσική εκπαίδευση ανεξαρτήτως φύλου. Και αυτό δεν άλλαξε ποτέ. «Οχι μόνο δεν διαχωρίζεται το φύλο ή ηλικία, αλλά δεν γίνεται καμία διάκριση ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς. Τα μέλη τους προέρχονται από όλες τις κοινωνικές τάξεις του νησιού και όλοι συμμετέχουν ισότιμα», λέει ο κ. Προσωπάρης.
Τα τελευταία χρόνια, οι φιλαρμονικές της Κέρκυρας έχουν κερδίσει σημαντικές διακρίσεις στο εξωτερικό – πέρυσι η Φιλαρμονική Εταιρεία «Μάντζαρος» απέσπασε το πρώτο βραβείο στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό Μουσικών Συνόλων που έγινε στη Βιέννη. Η εκπαίδευση αναβαθμίζεται συνεχώς καθώς επαγγελματίες μουσικοί που διδάσκουν στις φιλαρμονικές, προέρχονται όλο και πιο συχνά από ελληνικά και διεθνή μουσικά πανεπιστήμια.
Ο Σωκράτης Ανθης, ύστερα από πολλά χρόνια καριέρας στην Κρατική Ορχήστρα Αθηνών και στη Λυρική, επέστρεψε στον τόπο καταγωγής του, την Κέρκυρα, αναλαμβάνοντας αρχιμουσικός στη Φιλαρμονική Εταιρεία «Μάντζαρος». Δεν παραλείπει, ωστόσο, να τονίσει την αξία των εμπειρικών μουσικών που διδάσκουν στις φιλαρμονικές. «Ο επίτιμος αρχιμουσικός μας είναι 90 ετών και ακόμη βγαίνει μπροστά στην μπάντα, υπενθυμίζοντάς μας καθημερινά ότι αυτή είναι η ζωή του. Εμπειρικοί μουσικοί, όπως εκείνος, διατηρούν την παράδοση μέσα στις φιλαρμονικές μας και η συμβολή τους είναι τεράστια».
