Ο κώδικας του Ιερού ναού Αγ. Ελευθερίου Κέρκυρας
Σπύρος Καρύδης.
"Ο Κώδικας του ιερού ναού Αγίου Ελευθερίου Κέρκυρας"
Στο βιβλίο αυτό δημοσιεύεται, σύμφωνα με τους κανόνες της διπλωματικής, το περιεχόμενο του Κώδικα του ναού του Αγίου Ελευθερίου της Κέρκυρας, ο οποίος κτίστηκε το 1700 από την αρχόντισσα Θεοδωρέλα Βερβιτσιώτη, και από το 1925 συγκαταλέγεται μεταξύ των ενοριακών ναών της πόλης. Το έργο αυτό κρίθηκε απολύτως αναγκαίο για τη διάσωση του περιεχομένου του Κώδικα, ο οποίος παρουσιάζει έντονη φθορά, συνέπεια ως ένα βαθμό της ιστορικής τύχης του ναού και της καταστροφής του στον 2ο παγκόσμιο πόλεμο, τόση ώστε σε αρκετά τμήματά του να είναι σήμερα το κείμενο εξίτηλο και να καθίσταται πλέον αδύνατη η ανάγνωσή του.
Ο Κώδικας ανήκε στη θρησκευτική αδελφότητα που συγκροτήθηκε από τα μέλη της συντεχνίας των τυροκόμων και παντοπωλών, όταν το 1714 η κτητόρισσα δώρισε τον ναό της στη συντεχνία. Το περιεχόμενό του έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον, κατ' αρχάς, για την ιστορία του ναού, την οποία ο μελετητής μπορεί να παρακολουθήσει από τις αρχές του 18ου αιώνα έως και τις μέρες μας. Μέσα από τα κείμενα του Κώδικα καθίσταται επίσης γνωστή στις λεπτομέρειές της η λειτουργία και η δραστηριότητα της κτητορικής αδελφότητας του ναού, και στην περίπτωση αυτή ο Κώδικας μπορεί να θεωρηθεί ως αντιπροσωπευτικό δείγμα για τη μελέτη του τρόπου λειτουργίας του συναδελφικού θεσμού στον κερκυραϊκό χώρο τον 18ο και τον 19ο αιώνα. Επιπλέον, ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της αδελφότητας, η οποία εμφανίζεται ως η θρησκευτική έκφραση της συντεχνίας, με την παράλληλη δραστηριοποίηση των μελών της στον επαγγελματικό τομέα και τη συσχέτιση της συντεχνιακής δραστηριότητας με τη θρησκευτική, καθιστούν τον Κώδικα χρήσιμο εργαλείο για τη μελέτη της λειτουργίας του συντεχνιακού θεσμού στην κερκυραϊκή του εκδοχή. Το ενδιαφέρον στον Κώδικα έγκειται, τέλος, στην ποικιλία των κειμένων που περικλείει. Η θεματική του δεν περιορίζεται μόνο στα πρακτικά των συνεδριάσεων της αδελφότητας, αλλά απλώνεται σε μια μεγάλη ποικιλία εγγράφων, όπως νοταρικά έγγραφα (διαθήκες, αγοραπωλησίες, μισθώσεις), έγγραφα της διοίκησης, αναγραφές περιουσίας, αναγραφές αντικειμένων, βεβαιώσεις, αποδείξεις, διακανονισμοί, συμφωνίες ανάληψης έργου κ.λπ. Η ποικιλία αυτή, όπως είναι ευνόητο, τον καθιστά ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο στη μελέτη της γλώσσας της περιόδου στην οποία αναφέρεται ο μεγαλύτερος όγκος του υλικού, δηλαδή του 18ου αιώνα.
Η εργασία χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο, με γενικό τίτλο Ο ναός και η συντεχνιακή αδελφότητα, παρουσιάζεται συστηματοποιημένο το χρονικό του ναού, η συγκρότηση και η λειτουργία της αδελφότητας και η σχέση της με τη συντεχνία, η οποία ενίσχυε οικονομικά τον ναό για περισσότερο από έναν αιώνα. Στην ενότητα αυτή οι πληροφορίες αντλούνται κυρίως από τον δημοσιευόμενο Κώδικα, αλλά και από τις αρχειακές σειρές του Ιστορικού Αρχείου της Κέρκυρας. Ακολουθεί η ενότητα με τη μεταγραφή του κειμένου του Κώδικα και στη συνέχεια προστίθενται οι Περιλήψεις των περιεχομένων του Κώδικα, το Γλωσσάρι, αναγκαίο εργαλείο για την κατανόηση του περιεχομένου, το Ευρετήριο των ονομάτων, η Βιβλιογραφία και οι Πίνακες με χαρακτηριστικές σελίδες του Κώδικα.
